of Grammatical Terms online
odmiana słów, wyrazów
Zob. fleksja (odmiana)
Quotations
Uważać należy pochodzenie słow jednych od drugich, rożne ich odmiany i łączenie się z innemi. I tak na przykład nie powinno się pisać: mof, ale mow, bo pochodzi od mowię, nie Bug Stworca, ale Bòg, bo odmieniwszy mowi się: Boga [...] już nie jusz, bo złączywszy mowi się: jużem nie juszem.
Łączone Zaimki [...] nie mają Artykułow i żadnej odmiany w sobie [...].
Zgodnobrzmiące litery, Г.Ж.К.Х.Ч.Ш. nazywają się odmiennemi: przeto że w pochodzeniach (Derivatio) i sprzężeniach (Coniugatio) odmianom podpadają: Богъ, Bóg, божество, Bóstwo, божусь, Bogiem się klnę, вижу, widzę, видишъ, widzisz, видѣнъ widzian.
Imiona, które kończą się na Ъ. w Rodzącym spadku Małej Liczby przemieniaią Ъ na A . czyli У. w Dawającym na У. w Oskarżającym na A. albo żadnej nie mają odmiany.
Okolicznych przepisow udziałanie siły przewysza: Albowiem w tak wielkiejkwocie niezliczone muszą bydź odmiany i wyjęcia.
Odmienne zowią się te, które odstępując od pierwszego zakończenia rozmaitym podpadają odmianom, jako: słownik, słownik-a, słownik-owi, słownik-u i t. d.
Przysłówek niekiedy, i to jednej tylko podpada odmianie, jak to widać w przykładzie, pięknie, i t. d.
Rzeczownik i Słowo najcelniejszemi są częściami mowy, i najliczniejsze mają podziały i odmiany.
Wszelka odmiana jest albo zwyczajna, albo osobliwa.
Wszelka odmiana zasadza się na naturze myśli ludzkiej i na zwyczaju narodowym; przeto uważa się dwojako, zewnętrznie i wewnętrznie, czyli zmysłowo i umysłowo.
Wszelka odmiana może być albo foremna albo nieforemna, albo ułamna, albo zbytkująca.
Liczbą w gramatyce nazywamy końcową odmianę istotników czyli imion rzeczownych, dla oznaczenia jednéj albo téż wielu istot. Liczb jest dwie: pojedyńcza, w któréj używamy istotnika, gdy mówiemy o jednéj istocie […]; mnoga, w któréj używamy istotnika, gdy mówiemy o dwóch, kilku lub więcéj istotach [...].
Wyrazy, zakończone na spółgłoskę mocną, mają w ostatniéj zgłosce samogłoskę otwartą, a jeżeliby była pochylona, to ona nie przechodzi na otwartą w odmianie wyrazu; nosowe również nie zmieniają się […].
Wszystkie te przypadki nazywamy odmianą albo z łacińska deklinacyą rzeczownika.
Odmiany (fleksya). 18. Odmiana rzeczowników.
Część wyrazu nie zmieniająca się przez całą odmianę n. p. ogrodnik (bez końcówki) nazywa się tematem (osnowa) i może być równy rdzeniowi, np. pan, pan-a, pan-u i t.d.
C. Fleksja. (Nauka o odmianie wyrazów).