Teodozy Sierociński

szlacheckie

Od roku 1794 uczył się w szkole bazylianów w Ostrogu, a następnie w szkole w Teofilopolu. W latach 1799-1808 uczęszczał do szkoły powiatowej w Lubarze. W latach 1809-1816 był uczniem gimnazjum w Krzemieńcu, gdzie studiował prawo oraz literaturę.

Od 1818 r. pracował jako regens konwiktów funduszowych przy Liceum Krzemienieckim, gdzie uczył także języka łacińskiego, francuskiego i niemieckiego oraz sprawował dozór nad Instytutem Geometrów. Należał do redakcji „Ćwiczeń Naukowych. Oddział Literatury" (1818) – w pierwszym tomie tego czasopisma zamieścił rozprawkę "Jak się potworzyły dzieła oryginalne, jakie są właściwe ich cechy i jakie granice zdrowy rozsądek naznacza w szukaniu oryginalności", która wywołała polemikę na łamach "Pamiętnika Warszawskiego". W latach 1823-1829 był nauczycielem języka polskiego i literatury w Szkole Wojewódzkiej w Szczebrzeszynie. W tym czasie opublikował rozprawki "O sposobie dawania języka i literatury polskiej" (1824), "O szkodliwych skutkach czynionej różnicy pomiędzy naukami" (1826), "O wpływie wzajemnym jednych nauk na drugie…" (1828) oraz "O potrzebie, korzyściach i nadużyciach podziału pracy w naukach" (1830). W latach 1824-1825 wydał przekład Salustiusza "Próby wojny Katylinowskiej" oraz przeróbkę dzieła Michała Wiszniewskiego "Pamiątka po dobrym ojcu". Zajmował się także krytyką literatury współczesnej – w "Dzienniku Warszawskim" (t. 9, 1827) opublikował artykuł "Uwagi o sonecie w ogólności", w którym przeprowadził krytyczną analizę "Sonetów" A. Mickiewicza. W tomie 15 (1829) "Dziennika Warszawskiego" opublikował recenzję poezji A. Mickiewicza. W 1833 r. przeniósł się do Warszawy i rozpoczął pracę jako profesor języka polskiego, literatury polskiej i pedagogiki w Wojewódzkim Gimnazjum Warszawskim i na Kursach Dodatkowych Pedagogicznych. Od roku 1838 był także profesorem Instytutu Rządowego Wychowania Panien. Od 1844 r. do emerytury uczył jako profesor w Aleksandryjskim Instytucie Wychowania Panien w Puławach. W tym czasie jego prace miały charakter głównie podręcznikowy – ukazały się wówczas: "Nowy elementarz dla dobrych dzieci" (1832), "Pierwsze zasady grammatyki polskiej" (1838), "Gramatyka polska" (1839, 1847 cz.2), "Nauka o stylu" (1840), "Zasady poprawnego czytania i pisania po polsku, z załączeniem wypisów dla wprawy w czytaniu" (1845). Opracował także "Pedagogikę czyli Naukę wychowania" (1846), "Pogląd historyczny i krytyczny na pisownię polską od roku 1808 aż do naszych czasów" (1852), "Postrzeżenia i wnioski pisownicze" (1853). Był też autorem przekładu podręcznika logiki J. G. H. Kiesewettera (1842).

Danilewiczowa M., 1937, Życie naukowe dawnego liceum krzemienieckiego, "Nauka Polska", t. XXII, Warszawa; Kotlarska I., 2006, "Pierwsze zasady grammatyki polskiej" Teodozego Sierocińskiego jako obraz świadomości językowej XIX - wiecznego gramatykarza, [w:] "Zielonogórskie seminaria polonistyczne 2005", pod red. S. Borawskiego, M. Hawrysz, Zielona Góra, s. 161-171; Kula E., 1996, Działalność oświatowa Teodozego Sierocińskiego. Przyczynek do dziejów szkolnictwa w okresie międzypowstaniowym w Królestwie Polskim, "Kieleckie Studia Historyczne", t. 14. Kielce, s. 47-58; Kurhanowicz T., 1846, Gramatyka Polska ułożona przez Teodozego Sierocińskiego, profesora języka Polskiego i literatury w Instytucie Alexandryńskim. Wydanie trzecie. Warszawa 1845. Rozbiór, "Biblioteka Warszawska", t. 1., Warszawa, s. 507-522; Polski Słownik Biograficzny, t. 37 (biogram T. Sierocińskiego); Stankiewicz-Kopeć M., 2016, Warszawskie periodyki wychowanków Gimnazjum Wołyńskiego: problemy, współpracownicy, programy, idee, "Rocznik Historii Prasy Polskiej", t. XIX, z.2 (42), s. 21-43; Szczeglacka-Pawłowska E., Teodozy Sierociński [1789-1857] - uczeń i nauczyciel krzemieniecki, [w:] Krzemieniec. Ateny Juliusza Słowackiego, pod. red. S. Makowskiego, Warszawa, s. 231-236.