Artykuł hasłowy

Forma hasłowa

Formy hasłowe są wyróżnione graficznie (wersalikami) i uszeregowane w kolejności alfabetycznej. Za formę hasłową przyjęto M. l.p. w postaci współczesnej (uwspółcześnionej). Hasła greckie transkrybujemy, dla haseł rosyjskich i starocerkiewnosłowiańskich pozostawiamy zapis cyrylicą. Formy rekonstruowane (hipotetyczne) oznaczono asteryskiem *.

Wszelkie polisemy i homonimy uznane za odrębne hasła (każda jednostka znaczeniowa stanowi odrębne hasło), różnią się między sobą znaczeniem umieszczonym przy każdym haśle (w nawiasie).

Warianty

Podane pod wyrazem hasłowym warianty zawierają: oboczne postaci graficzne lub fonetyczno-graficzne hasła, warianty eliptyczne terminu, * oboczne postaci haseł o zmiennym szyku.

Język

W wypadku terminów, które można w danym dziele zakwalifikować do jednego lub drugiego języka (np. w mianowniku lp. i lm. forma łacińska, w przypadkach zależnych końcówki polskie) przypisane zostały do dwóch języków.

Pochodzenie

Genezę terminów polskich podajemy za słownikami wyrazów obcych i słownikami etymologicznymi, np. od łac. accentus ‘przyśpiew’.

Dział według autorów

Podano działy nauki o języku uwzględnione przez autorów gramatyk. Przy każdym z nich widnieje skrót konkretnej gramatyki, który możemy rozwinąć i sprawdzić jej autora. Po kliknięciu w skrót przechodzimy na stronę gramatyki, gdzie możemy zobaczyć listę wszystkich terminów odnotowanych w danym tekście.

Dział współczesny

Terminy powiązane

W poniższych punktach umieszczono terminy powiązane z hasłem. Za ich pomocą możemy przejść do każdego z terminów w nich uwzględnionych. Nad terminami polskimi, w dymkach, pojawia się (po najechaniu na termin) współczesna definicja.

Terminy nadrzędne

Terminy nadrzędne to hiperonimy w stosunku do wyrazu hasłowego używane przez autora danej gramatyki.

Terminy równorzędne

Ekwiwalenty wyrazu hasłowego w danej gramatyce. Są to: dublety leksykalne (nazwa polska – innojęzyczna) (np. pisownia – ortografia; koniunkcja lub złączenie, kazus albo spadek, namiestnictwa relacją mające albo relativa, sposób nieograniczony lub niedeterminujący, imię istotne albo substantivum), jednostki wielowyrazowe, w których jeden człon zostaje wymieniony na bliskoznaczny odpowiednik (przysłowie złożone albo skomponowane z przydatnych imion), nazwy odnoszone do tego samego pojęcia, wskazujące na inne jego właściwości/cechy (inna nazwa tego samego obiektu).

Terminy podrzędne

Hiponimy, wyrazy podrzędne w stosunku do wyrazu hasłowego, używane przez autora danej gramatyki.

Zobacz też

Hasła powiązane.

Cytaty

Cytowania zachowują oryginalne formatowanie. Dodatkowo, formę hasłową podświetlono na zielono. Zasady transkrypcji, zob. Zasady opracowania.

Definicja współczesna

Definicję współczesną terminu podajemy za współczesnymi opracowaniami językoznawczymi: Encyklopedią językoznawstwa ogólnego, Encyklopedią języka polskiego, Słownikiem terminów językoznawczych, ewentualnie Małym słownikiem terminów gramatycznych.

Cytaty będące definicją terminu

Uwzględniamy zarówno definicje równościowe (przekładalne) klasyczne, gdy zakres definiendum jest zamienny z zakresem definiensa, i równościowe nieklasyczne, polegające na wyliczeniu zakresu nazw, których suma tworzy definiendum, jak i definicje nierównościowe indukcyjne (polegające na wymienieniu przedmiotów wchodzących w zakres definiowanego pojęcia, definicje cząstkowe), nierównościowe aksjomatyczne/ w uwikłaniu (polegające na formułowaniu zdań – postulatów, zawierających te terminy jako terminy pierwotne). Mogą to być też definicje dychotomiczne, podające znaczenie słowa w relacji do zdefiniowanego już terminu. O kształcie definicji decydował i stan ówczesnej wiedzy, i wzgląd na adresata gramatyki.

Inne cytaty

Cytaty ilustrujące odmianę danego hasła, jego różne postaci występujące w gramatyce.

Wszystkie cytaty mają dokładne adresy bibliograficzne, które odsyłają użytkownika do dzieła i wszystkich haseł w nim odnotowanych. Dodatkowo możemy przejść do biogramu/ów autora/ów. Pod cytatami obcojęzycznymi znajdują się tłumaczenia.

Pozostałe informacje

W prawym górnym rogu każdego hasła widnieją skróty dzieł, w których występuje termin. Czytelnik może wybrać dowolne dzieło (poprzez kliknięcie) lub kilka z nich (np. pochodzące z jednego wieku lub jednego autora) i zobaczyć cytaty pochodzące właśnie z tych opracowań.

Ciekawostki i uwagi na temat wybranych terminów umieszczono na dole hasła.