Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

część mowy odmienna

Język: polski

Cytaty

Quomodo dividuntur Partes Orationis? Aliae ex illis dicuntur declinabiles: Aliae Indeclinabiles: Jednej części, z nich zową declinabiles, odmienne, á ty ná końcu się odmieniáją: á drugie Indeclinabiles, Nieodmienne, bo żadnej odmiány nie máją.

Słowo jestto część mowy odmienna, wyrażająca działanie lub istnienie.

W języku polskim części mowy jest dziesięć: istotnik, słowo, zaimek, przymiotnik, imiesłów, liczebnik, przysłówek, przyimek, spójnik, wykrzyknik. Istotnik (rzeczownik) przymiotnik i liczebnik mogą być nazwane w ogólności imieniem. Piérwsze sześć nazywają się odmiennemi, a ostatnie cztéry nieodmiennemi [...].

Wszystkie te części mowy dzielą się na odmienne i nieodmienne. Odmiennemi częściami mowy są: rzeczownik, przymiotnik, zaimek, liczebnik i słowo czyli czasownik. Te części mowy nazywają się odmiennemi częściami mowy dlatego, że przybierają dla okazania rozlicznych stosunków i okoliczności rozmaite formy, czyli inaczej mówiąc, odmieniają się.

§ 47. Części mowy. Mowa nasza składa się z wyrazów, dla tego wyrazy nazywają się częściami mowy. Jedne z tych wyrazów w mowie pozostają bez zmiany, w jednej stałej postaci (np. do, pomiędzy, nigdy, iż, ani, i t. d.) i te nazywamy częściami mowy nieodmiennemi; inne zaś pojawiają się w postaci coraz to innej zależnie od ich stosunku i związku z innemi wyrazami [...] (np. dom, domowi, w domu, domem; świat, na świecie; wielki, wielkiego, wielkich; poznaję, poznawał, poznany, poznaj i t. p.) i te otrzymały nazwę części mowy odmiennych.