Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rodzaj żeński

Język: polski
EJP 1991, 285 Definicja współczesna

Rodzaj gramatyczny jest kategorią gramatyczną obejmującą w pol. wszystkie odmienne części mowy [...]. Podstawowym kryterium, na podstawie którego dokonuje się podziału rzeczowników na klasy rodzajowe, jest więc kryterium syntaktyczne. Kryterium to pozwala na wyróżnienie w jęz. pol. co najmniej pięciu klas rodzajowych rzeczownika: 1. rzeczowniki męsko-osobowe. 2. męskożywotne. 3. męskonieżywotne. 4. nijakie. 5. żeńskie.

Cytaty

Skrócenia zwyczajne w pismie. [...] n. rod. nazwisko rodowe r. m. rodzaj męzki r. ż. rodzaj żeński r. n. rodzaj nijaki spk. spadek l. poje. liczba pojedyńcza l. mn. liczba mnoga sł. dk. słowo dokonane sł. ndk. słowo niedokonane.

Rodzajów jest trzy, męzki, żeński, i nijaki. Męzki [...] Żeński [...] Nijaki [...].

Stopień wyższy rodzaju męzkiego, tań-sz-y [...] rodzaju żeńsk. tań-sz-a, i t. d. rodzaju nijak. tań-sz-e, i t. d.

Rodzajów jest trzy: męzki np. ten ojciec, syn, stół […]; żeński np. ta matka, córka, książka […]; nijaki np. to dziécię, wilczę, cacko […].

Jakie są istotniki rodzaju żeńskiego? a) Ze znaczenia: Żeńskiego rodzaju są istotniki, oznaczające niewiasty i zwierzęta płci żeńskiéj i wszelkie istoty, które sobie wyobrażamy w postaci lub z własnościami żeńskiemi […]. b) Z zakończenia. 1) Istotniki, kończące się na samogłoski a, i [...]. 2) Istotniki, zakończone na spółgłoski miękkie, szczególniéj oznaczające dobre i złe przymioty [...].

§ 51. Rodzaj, liczba, przypadek. Dzisiejsza polszczyzna, jak wiadomo, rozróżnia w deklinacji trzy rodzaje: męski, żeński i nijaki; np. dobry syn, pierwsza córka, każde dziecko i t. p.

§ 157. Biernik l. p. rodz. żeń. zaimków dzierżawczych w dawnej polszczyźnie miał stale formy z zakończeniem ę: moję, twoję, swoję.

Podobnie w osobie 2 i 3-ej liczby podwój.; np, Jakośta rzekła, tako bądź; jakośta wy uczynile (r. żeń.).