terminów gramatycznych online
przypadek pierwszy fleksja, = mianownik
Przypadek gramatyczny, który prymarnie występuje w funkcji podmiotu, sekundarnie także w innych funkcjach (orzecznika, apozycji)
Cytaty
Piérwszy przypadek istotnika, odpowiedni jemu samemu, to jest istotnikowi, jako naczelnéj części mowy, objaśnia pytanie: kto? co? — można by go nazwać mianownikiem, albo przypadkiem mianującym, ale najwłaściwiéj będzie tak ten przypadek, jako i następne naznaczyć mianem, w którego brzmieniu odbije się pytanie, na które ma odpowiadać, — a tak będzie ten piérwszy ktocomienny, (nominativus), np. człowiek.
W wieloskazie przypadek lszy w istotnikach żywotnych ludzkich przybiera zwykłą końcówkę owie.
Przypatrując się rozwojowi odmian tego oddziału dosprawianów odmiennych, dojrzeć można w większéj części, bo wiele jest ułomnych, trzy przypadki połączone, jak u istotników, piąty, zawsze ze stosunnikiem. Piérwszy [przypadek] odpowiada przypadkowi mianującemu istotników; jest ten, w którym utworzony zostaje sprawomian piérwotnie na użytek mowie, jest to przypadek dany albo postanowiony (positivus), np.: wysoko, niemiecko.
Przypadek piérwszy ktocomienny .... Przypadek piérwszy deklinacji, (nominativus).
Całkowita deklinacya rzeczownika ojciec tak się nam przedstawi:
W liczbie pojedyńczéj:
Przypadek 1: (kto?) ojciec
„ 2: (czyj) ojca
„ 3: (komu) ojcu [...].
I-szy |Przypadek nazywa się: | Mianownik
Tak więc źródłosłów stanowi zarazem pierwszy przypadek rzeczowników téj odmiany.
We wzorcu 2-gim kończy się Biernik już to na: -ę w rzeczownikach na: a, jak: (kani-a) — kani-ę (cieśl-a) — cieślę; już to na: -ą w rzeczownikach zakończonych w I-szym przypadku na: i.
Rzeczownik złożony z przymiotnika stojącego w I-szym przypadku i z rzeczownika, odmienia się w obu częściach składowych wedle właściwych im prawideł; np. I i IV przyp. Krasnystaw (miasto w Lubelskiem), ma: II p. Krasnego|stawu, III p. Krasnemu|stawowi, V p. Krasny|stawie! VI p. Krasnym|stawem, VII p. w Krasnym|stawie.
Przypadek I-szy obu liczb zastępuje się tu formami zaimka wskazującego.
Nawet formy nieosobowe: chciano, mówiono, zabito, nie są czém inném, jak starodawnym przypadkiem I-ym na rodzaj nijaki, od dawnego imiesłowu: chcian, mówion, zabił.