Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

przypadek pierwszy fleksja, = mianownik

Język: polski
EJO 1999, s. 397 Definicja współczesna

Przypadek gramatyczny, który prymarnie występuje w funkcji podmiotu, sekundarnie także w innych funkcjach (orzecznika, apozycji)

Cytaty

Wszak bóg, anioł i ludzie ((męzczyzni), są w liczbie pojedynczéj rodzaju męzkiego; w mnnogiéj, prócz piérwszego przypadku, ulegają rodzajowi obojętnemu.

Dla rozeznania np. rodzaju rzeczowników KrólEM, polEM, trzeba przywoływać na myśl 1wszy przypadek, król, pole.

I. Przypadek.

Trzy są główniejsze powody, dla których się kładzie.

  1. Rzeczowniki kładą się w przypadku 1ym, na pytanie: kto? co? przymiotniki, na pytanie: jaki? a, e, np. kto to był? odp. człowiek; jaki? odp. biały i t. p.

W tych dwóch wiérszach z pieśni IV sztuki Rymotwórczéj Dmochowskiego nie tak pięknie i pełno by się wydał 1szy jak 6sty przyp.

Gramatycy angielscy wykazują trzy przypadki w swoim języku: przypadek piérwszy éé (the nominative case), który mianuje osobę lub rzecz istniejącą albo działającą na siebie samą lub na inną.

Zakończenia w przypadku I-ym wszystkich trzech rodzai rzeczowników żywotnych, t. j. ludzkich i zwierzęcych, oraz rzeczowników nieżywotnych.

Uwaga 2-ga. Rzeczowniki rodzaju nijakiego, mają w przyp. 1-ym liczby pojedyńczéj: e, jeżeli w następnych przypadkach nie przybiérają więcéj zgłosek nad dwie, np. pole, ziele, zielem i t. d.

W języku polskim jest 7 przypadków, podług siedmiu pytań, które są jednakowe na każdy rodzaj i na każdą liczbę. Przypadek 1. Mianujący: Kto? co? 2. Posiadający: do, od kogo? czego? czyj? 3. Dający: Komu? czemu? 4. Ulegający: Kogo? co? 5. Wołacz albo Wołający! 6. Narzędziowy: Kim? czém? z kim? z czém? 7. Przyimkowy: w, na, o, przy, po, Kim? czém?

P. Na co się kończy przymiotnik każdego rodzaju? O. Przymiotnik w przypadku pierwszym rodzaju męzkiego ma y, i.

Zaimki te, nie mają liczby mnogiéj: nadto zaimek zwrotny nie ma pierwszego i piątego przypadka.