Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

przypadek pierwszy fleksja, = mianownik

Język: polski
EJO 1999, s. 397 Definicja współczesna

Przypadek gramatyczny, który prymarnie występuje w funkcji podmiotu, sekundarnie także w innych funkcjach (orzecznika, apozycji)

Cytaty

Wszak bóg, anioł i ludzie ((męzczyzni), są w liczbie pojedynczéj rodzaju męzkiego; w mnnogiéj, prócz piérwszego przypadku, ulegają rodzajowi obojętnemu.

Dla rozeznania np. rodzaju rzeczowników KrólEM, polEM, trzeba przywoływać na myśl 1wszy przypadek, król, pole.

I. Przypadek.

Trzy są główniejsze powody, dla których się kładzie.

  1. Rzeczowniki kładą się w przypadku 1ym, na pytanie: kto? co? przymiotniki, na pytanie: jaki? a, e, np. kto to był? odp. człowiek; jaki? odp. biały i t. p.

W tych dwóch wiérszach z pieśni IV sztuki Rymotwórczéj Dmochowskiego nie tak pięknie i pełno by się wydał 1szy jak 6sty przyp.

Imiona zakończone w przypadku I, liczby pojedynczéj, na wszelkie spółgłoski, jako téż samogłoski: i, y, mające przypadek II, liczby pojedynczéj na: a, ia, iu, u, ego, wszystkie są rodzaju męskiego.

Przypadek 1 liczby pojedynczéj rodzaju męskiego, deklinacyj I.

Przypadek pierwszy odpowiada na pytanie: kto? co? Istotą pierwszego przypadka jest bezwarunkowa niezależność od innych wyrazów. Pierwszym przypadkiem wyrażamy podmiot zdania, np. Bóg stworzył człowieka na obraz i podobieństwo swoje. Człowiek sądzi, a Bóg rządzi. Uczniowie chodzą do szkoły, aby się czegoś pożytecznego nauczyli.