terminów gramatycznych online
przypadek pierwszy fleksja, = mianownik
Przypadek gramatyczny, który prymarnie występuje w funkcji podmiotu, sekundarnie także w innych funkcjach (orzecznika, apozycji)
Cytaty
Przypádkują się Rzeczowniki nie przez odmianę przypadków zakończenia, ale przez odmianę przyimków: oto wzór przypádkowania. Przypádek 1. The King Król 2. of the King Króla 3. To the King Królowi 4. The King Króla 5. O! King O! Królu 6. From the King od Króla
Toż samo ma sie rozumieć, kiedy jest pytanié, i w ten czas przypadék piérwszy powinien się kłaśdź wraz po posiłkowym np. do I love czyż kocham, jeśli będzie wraz przéczenie, po nim się wraz kłaśdź powinien np. do not I love czyż nie kocham, U wiérszopisów kładnie się i przed przeczeniem.
Przypadek piérwszy bądź Imienny, bądź Zaimkowy kładzie się przed słowem.Peter wrires, Piotr pisze. [...] Kiedy przypadek piérwszy jest zbiorowy, słowo czasem się kładzie w liczbie pojedyńczéh a czasem mnogiéj The publick was advertised albo were advertised. Powszechność była ostrzeżona. W pytaniu, przypadek piérwszy kładzie się po posiłkowém, albo po samém słowie jeśli posiłkowego nie masz. np. where are they, gdzie są oni.
I. Przypadek.
Trzy są główniejsze powody, dla których się kładzie.
- Rzeczowniki kładą się w przypadku 1ym, na pytanie: kto? co? przymiotniki, na pytanie: jaki? a, e, np. kto to był? odp. człowiek; jaki? odp. biały i t. p.
W tych dwóch wiérszach z pieśni IV sztuki Rymotwórczéj Dmochowskiego nie tak pięknie i pełno by się wydał 1szy jak 6sty przyp.
Przypadek pierwszy odpowiada na pytanie: kto? co? Istotą pierwszego przypadka jest bezwarunkowa niezależność od innych wyrazów. Pierwszym przypadkiem wyrażamy podmiot zdania, np. Bóg stworzył człowieka na obraz i podobieństwo swoje. Człowiek sądzi, a Bóg rządzi. Uczniowie chodzą do szkoły, aby się czegoś pożytecznego nauczyli.
Całkowita deklinacya rzeczownika ojciec tak się nam przedstawi:
W liczbie pojedyńczéj:
Przypadek 1: (kto?) ojciec
„ 2: (czyj) ojca
„ 3: (komu) ojcu [...].
I-szy |Przypadek nazywa się: | Mianownik
Tak więc źródłosłów stanowi zarazem pierwszy przypadek rzeczowników téj odmiany.
We wzorcu 2-gim kończy się Biernik już to na: -ę w rzeczownikach na: a, jak: (kani-a) — kani-ę (cieśl-a) — cieślę; już to na: -ą w rzeczownikach zakończonych w I-szym przypadku na: i.
Rzeczownik złożony z przymiotnika stojącego w I-szym przypadku i z rzeczownika, odmienia się w obu częściach składowych wedle właściwych im prawideł; np. I i IV przyp. Krasnystaw (miasto w Lubelskiem), ma: II p. Krasnego|stawu, III p. Krasnemu|stawowi, V p. Krasny|stawie! VI p. Krasnym|stawem, VII p. w Krasnym|stawie.
Przypadek I-szy obu liczb zastępuje się tu formami zaimka wskazującego.
Nawet formy nieosobowe: chciano, mówiono, zabito, nie są czém inném, jak starodawnym przypadkiem I-ym na rodzaj nijaki, od dawnego imiesłowu: chcian, mówion, zabił.