Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

przypadek szósty fleksja, = narzędnik

Język: polski

Cytaty

Szósty przypadek odpowiada na pytanie: kim? czem? jak? w jaki sposób? kiedy? którędy? Szóstym przypadkiem wyrażamy, w jaki sposób coś się działo lub dzieje, lub oznaczamy narzędzie, zapomocą którego się coś dzieje, albo miejsce, czas, przyczynę, lub skutek czynności, np. Wczoraj szliśmy szybkim krokiem. Kościół stoi dla wszystkich otworem. Wierszem pisać, trudniej jest niż prozą. Żołnierz zranił mnie mieczem. Uderzył go kijem. Naczynie napełnił wodą. Będę się starał poprawić go słowem a nie kijem. Jutro popłyniemy rzeką. Do Krakowa przyjechaliśmy koleją żelazną. Nie pójdziemy drogą, lecz lasem. Zimą i latem bawi w mieście. Widzieliśmy się wczoraj wieczorem. Pójdziemy nocą. Rozumiem, pilnością i cnotą wiele dokazać można. Niesprawiedliwością giną narody. Nieprzyjaciele złapali go żywcem. Urodził się kaleką.

W języku polskim jest 7 przypadków, podług siedmiu pytań, które są jednakowe na każdy rodzaj i na każdą liczbę. Przypadek 1. Mianujący: Kto? co? 2. Posiadający: do, od kogo? czego? czyj? 3. Dający: Komu? czemu? 4. Ulegający: Kogo? co? 5. Wołacz albo Wołający! 6. Narzędziowy: Kim? czém? z kim? z czém? 7. Przyimkowy: w, na, o, przy, po, Kim? czém?

Rzeczowniki rodz. męz. można zarówno w 2-gim przyp. liczby mn. kończyć na y, jak i na ów; noży, talerzy, widelcy, lub nożów, talerzów, widelców, najlepiej zaś dla milszego dźwięku przeplatać. [...] Podobnież przyp. 6-ty tegoż rodz. i liczby, zamiast ami, może mieć przez skrócenie y: walczył ze strzałami, żołnierzy, orężami. Końcówka liczby mn. owie służy tylko rzeczownikom ludzkim rodzaju męzkiego.