terminów gramatycznych online
samogłoska głoska
Geneza: od łac. vocales
Samogłoski. Głoski, dla których jedynym źródłem dźwięku są (quasi-)periodyczne drgania wiązadeł głosowych: wobec braku przeszkody w jamach nasady przy wymawianiu samogłosek ma miejsce względnie swobodny przepływ przez kanał głosowy wprawionego w drgania strumienia powietrza. Samogłoska jest więc zmodulowanym przez układ rezonatorów nasady tonem krtaniowym.
Cytaty
Głoski dzielą się na samogłoski i spółgłoski. Samogłoski dla tego tak się zowią, iż je same przez się wymówić można, jako-to: a, ą, e, é, ę, i, j, o, ó, u, y.
Uwaga. Dziś samogłoska o, rzadko zamienia się na e, w Rzeczownikach żeńskich.
Co to są samogłoski? Są to głoski, które same, czyli bez pomocy innych głosek wydają głos, czyli brzmienie; głoski a, ą, e, é, ę, i, y, o, ó, u, są samogłoskami.
Samogłoski dzielą się na piérwotne i pochodnie […].
Głoski różnią się pomiędzy sobą głównie pod względem pełności tonu. Organ mowy wygłaszając tworzący się w płucach surowy głos, aby mu nadać dźwięk mownego tonu, przerabia go: najprzód w krtani za jéj lekkiém naprężeniem; następnie, albo wprost stamtąd przepuszcza go otworem ust lub nosa, jako ton dokonany, ku działaniu na organ słuchu; albo też głos takowy poddając dalszéj przeróbce, wprowadza go w jamę gębową i tam posługuje się językiem, podniebieniem, zębami oraz wargami; dopiéro tak uzupełniony, udoskonalony na zewnątrz wydaje. Głoski wyrobione pierwszym prostym sposobem, nazywają się samogłoski, że ony same przez się będąc pełném brzmieniem głosu, mogą służyć za jednostki do ustnéj mowy.
W głoskozbiorze polskim samogłoski są następujące: a, ą,á, o, ó, u, e, ę, é, y, i.
Przypadek 2gi czyjwłaściwny, pochodzi od pierwszego, przybierając we wszystkich istotnikach żywotnych samogłoskę a, bez względu na zakończenie twarde lub miękkie; pana, króla, tryka, mola.
Samogłoski są głoski, przy których wymawianiu nie potrzeba pomocy żadnego narzędzia mownego, albowiem do ich wymówienia wystarczy samo wydobycie głosu i mniejsze lub większe ust otworzenie. Tak np. aby a lub o wymówić, nie potrzebuję do pomocy ani języka, ani warg, ani zębów, otwieram tylko usta i głos z piersi wydobywam.
Przytem wyrazy na -nier mają różne pochodzenie, a mianowicie jedne pochodzą od obcych, w których w rodzimym języku pisze się też -nier, a więc w nich obce i między spółgłoską a samogłoską winnoby się oddawać w polszczyźnie przez j np. francuskie ingenieur, pol. inżynjer.