Historical dictionary
of grammatical terms online

słowo nijakie

Language: polski

Quotations

Słowa nijakie zowią się te, które nie są ani czynne, ani bierne, to jest takie, które oznaczają stan rzeczy saméj dla siebie uważany, bez żadnego względu na rzecz inną [...] te słowa nie mają nigdy przy sobie ani wyraźnego, ani domyślnego przypadku IV, bez przyimka, np. jestem człowiek, lub jestem człowiekiem.

Krótka różnica tych trzech gatunków słów' jest taka: że słowa czynne wyrażają wzgląd czyniącego do biorącego, np. słońce oświeca ziemię. Słowa bierne wyrażają wzgląd biorącego do czyniącego, np. ziemia jest oświecona od słońca; słowa nijakie nie wyrażają żadnego względu na rzecz inną, np. słońce świéci.

Sprawomiany czynu są w grammatykach odpowiednio nazwane słowami czynnemi. Oprócz tych czynnych i powyższych, tak zwanych [słów] nijakich, jest przyjęty trzeci rodzaj zwany biernemi.

Sprawomiany bytu równie, jak sprawomiany woli, są zamieszczone w grammatykach pod wspólną nazwą słów nijakich, chociaż jest między niemi różnica, a jakość ich wybitna.

Sprawomian bytu .... Słowo nijakie.

Sprawomian woli .... Słowo nijakie.

Słowo wyraża czynność lub stan pewnej osoby lub rzeczy; np. czytam, niesiesz, strzeże, płynie, rośnie, leży, i t. d. Stąd dwa główne działy słów: 1) słowa wyrażające czynność, jak np. czytać, nieść, [...] i te nazywamy czynnemi, 2) słowa wyrażające stan istoty jakiej, jak np. rosnąć, stać, siedzieć, leżeć, spać, odpoczywać, świecić, schnąć, więdnąć, gasnąć, i t. p. i te noszą nazwę słów nijakich.