Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

tryb oznajmujący

Język: polski
EJP 1991, 363 Definicja współczesna

Tryb jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. W obrębie tej kategorii gramatycznej tryb oznajmujący jest jej członem nienacechowanym [...] funkcjonalnie i morfologicznie; formy tego trybu oznaczają zwykle czynność traktowaną jako rzeczywista.

Cytaty

Shall posiłkuje czas przyszły trybu oznájmującégo, przeszły niezłożony, i przyszły trybu życzącégo, kiedy się oznacza przymuszenié, powinność, obowiązek. I tym sposobem w czasie przyszłym trybu oznájmującégo. I shall, Thou shalt, He shall, We shall, you shall, They shall.

Ought jest jednym z czasów przeszłych słowa to owe bydź powinnym: bo to słowo ma ich dwa owed i ought. Piérwszy prawie zawsze jest używanym, kiedy idzie o dług pieniężny lub inny jakiéj rzeczy, w któym przypadku drugi się nie używa; tak dalece, że się zdaje, iż zwyczáj zupełnie go poświęcił trybowi oznajmującemu możność, którego on jest znakiem.

Tryb jest to pewna odmiana słów, stósująca się do pewnych okoliczności, z jakiemi sąd czyli zdanie o rzeczach jest połączone. [...] Mamy ich [...] pięć: bezokoliczny, oznajmujący, warunkowy, łączący i rozkazujący.

Tryb oznajmujący jest jasne wyszczególnienie sądu, czyli zdania o przeczy połączonego z okolicznościami czasu, osoby, liczby, rodzaju i t. d.; np. ja widzę, widziałem, będę widział i t. d. [...] Słowo położne w trybie oznajmującym z imieniem wyraźnym lub domyślnym, składa myśl zupełną i zrozumiałą, np. człowiek pracuje.

Tryb oznajmujący mieści w sobie czasów: siedm', razem niedokonanych i dokonanych.

Tryb oznajmujący, jeżeli oznajmujemy, stwierdzamy, że czynność pewna odbywa się, odbywała, lub będzie się odbywać; np. pracujecie, uczyliśmy się, napiszesz.