Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

tryb oznajmujący

Język: polski
EJP 1991, 363 Definicja współczesna

Tryb jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. W obrębie tej kategorii gramatycznej tryb oznajmujący jest jej członem nienacechowanym [...] funkcjonalnie i morfologicznie; formy tego trybu oznaczają zwykle czynność traktowaną jako rzeczywista.

Cytaty

[...] w 1szej osobie liczby pojedyńczej, Czasu teraźniejszego lub przyszłego, Trybu oznajmującego, jako znam, powiem, umiem.

Uważałem nadto, iż prócz czterech Trybów dotąd wyrażanych, Bezokolicznego, Oznajmującego, Rozkazującego i Łączącego, są jeszcze w mowie naszej, Warunkowy i Życzący, a co dowiodłem w Przypiskach.

Gdy w zdaniu znajdują się słowa zmysłowe: widzę, słyszę, czuję, powoniam, smakuję, i t. d. lub umysłowe: twierdzę, wyobrażam, przeczę, sądzę, i t. p. twierdząc, mają po sobie tryb oznajmujący ze spójnikiem, że, jak, bo, a przecząc, mają słowo w trybie życzącym ze spójnikiem: żeby, jakby.

Piérwotnik .... Piérwiastek, (osoba trzecia liczby pojedynczéj, rodzaju męskiego, czasu przeszłego, trybu oznajmującego), słowa piérwotnego, niepochodnego.

Tryb oznajmujący, jeżeli oznajmujemy, stwierdzamy, że czynność pewna odbywa się, odbywała, lub będzie się odbywać; np. pracujecie, uczyliśmy się, napiszesz.