Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

słowo czasownik

Język: polski
Geneza: tłum. łac. verbum
EJO 1999, 541 Definicja współczesna

Słowo [...] 2. W starej tradycji terminologicznej - synonim czasownika, por. do dziś używany termin „słowo posiłkowe”.

Cytaty

Słowo jestto część mowy odmienna, wyrażająca działanie lub istnienie. Działanie albo może być wywarte przez przedmiot na co innego, albo nie wychodzić po za obręb przedmiotu, który je wywiera, albo być może zwrócone przez przedmiot na siebie samego, albo nareszcie wywarte na przedmiot przez co innego. [...] Słowo nie tylko twierdzi lub przeczy, że coś istnieje, działa na siebie lub wywiera na co innego swe działanie lecz oprócz tego wyraża jakim sposobem, kiedy, przez kogo, lub przez ilu to działanie dopełnia się, dopełnionem było, lub zostanie. Stąd wypada, że słowo wyrażając te wszystkie okoliczności, odmieniać się musi przez tryby, czasy, osoby i liczby.

Słowo ściśle mówiąc jest zawsze to be; w zdaniach zaś gdzie go nie masz, można będące w nich słowo rozebrać na to be i imiesłów czas teraźniejszego. I tak powyższy przykład: Temperance preserves health, można przerobić na: Temperance is preserving health.

Czasowniki czyli słowa są to takie wyrazy, które oznaczają czynność, byt, stan, wogóle zachowanie się jakiéj osoby lub rzeczy, np. wiatr wieje, siostra szyje, brat czyta, uczeń uczy się, ojciec śpi, dom wali się, żołnierze walczą, ojciec rachuje, koń ciągnie, pies szczeka itd.

Jeżeli orzeczeniem jest słowo, to zgadzać się powinno z podmiotem w osobie i liczbie, a w czasie przyszłym, przeszłym i w trybie przypuszczającym, także i w rodzaju, np. (Ja) piszę. (Ty) czytasz. Brat uczy się. Nauczyciel będzie upominał. Siostry będą pisały. Żołnierze będą walczyli. Dziecię bawiło się. Siostra pisała. Bracia odjechali. Siostry odjechały. Państwo są w domu. Oboje są zdrowi.

§ 253. Pojęcie i podział słów. Słowo wyraża czynność lub stan pewnej osoby lub rzeczy; np. czytam, niesiesz, strzeże, płynie, rośnie, leży, i t. d.