terminów gramatycznych online
liczba pojedyncza
Liczba. Kategoria gramatyczna, której podstawowa funkcja polega na sygnalizowaniu jednostkowego lub niejednostkowego (wieloelementowego) charakteru desygnatu rzeczownika. We wszystkich jęz. mających kategorię gramatyczną l. jej podstawę stanowi l. mnoga, czyli (łac.) pluralis (wielość desygnatów) i l. pojedyncza - singularis (brak sygnalizacji wielości desygnatów).
Cytaty
Liczba pojedyńcza
Stosownie do tego, czy mówimy o jednéj osobie lub rzeczy, czy też o wielu osobach lub rzeczach, rzeczownik jest w liczbie pojedyńczej lub mnogiej.
Odróżniamy obecnie tylko dwie liczby: pojedyńczą i mnogą.
Liczba pojedyńcza używa się, gdy o jednym tylko przedmiocie jest mowa np.: kamień, drzewo, miasto, naród.
Inny wyjątek stanowi również Biernik licz. pojed. na rodz. żeński od zaimka 3-éj osoby: on, ona, ono, który zamiast: ję jest: ją.
Podobnież w dawnym przypadku II-im liczby pojed. do form rzeczownych (dobra, tania, wielka) przyczepił się przypadek II-gi zaimka.
Z pomiędzy przypadków dzisiejszéj odmiany przymiotnikowéj zasługuje na uwagę przede wszystkiem Narzędnik i Miejscownik liczb. pojed. na rodz. męski i nijaki, tudzież Narzędnik liczby mnogiéj na rodzaj żeński i nijaki oraz na męski w rzeczownikach nieosobowych.
L. poj. L . mn. L. podwójna
L. pojed. Osoba 1. (niema)
W następujących czasownikach spółgłoska tematowa twarda nie mięknie w 1-éj osobie licz. poj. i w 3-éj osobie licz. mnogiéj.
W Narzędniku i Miejscowniku liczb. pojedyń. wszystkich zaimków, przymiotników i liczebników nijakich.
§ 51. Rodzaj, liczba, przypadek. Dzisiejsza polszczyzna, jak wiadomo, rozróżnia w deklinacji trzy rodzaje [...], dwie liczby: pojedyńczą i mnogą; np. syn synowie, woda wody, zwierzę zwierzęta i t. p.
Niektóre rzeczowniki mają w dopełniaczu l. p. raz zakończenie a, drugi raz u.
Nadto rzeczowniki, zakończone w mianowniku l. pojed. na spółgłoskę podniebienną czyli zmiękczoną, miały często w mianown. l. mn. zakończenie -ewie, jak np. królewie, mężewie.
Rozpowszechnieniu tych ostatnich jak i poprzednich form na -a sprzyjała także ta okoliczność, że dopełniacze licz. pojed. powyższych rzeczowników, mając stale końcówkę u (dokumentu, faktu), tym samym dostatecznie się wyróżniły od form na a licz. mn. (dokumenta, fakta).
§ 76. Wzór 1-szy: rzeczowniki rodzaju nijakiego, zakończone w mianowniku l. pojedyń. na o.
- Narzędnik liczby pojed. kończy się na -em, podobnie jak w męskich [...]; np. miasto miastem.
W konjugacji: w 1-ej osobie 1. pojed. niosę, biorę, piszę i t. p. [...]
Końcówka m nie ę w 1 osob. l. poj. czasowników umieć, rozumieć, śmieć: umiem, rozumiem, śmiem, na podstawie analogji: wiem.
W II. p. l. p. i l. mn. rzecz. r. ż. na ja mają końcówki ji: tej kolonji i tych kolonji itd.