Historical dictionary
of grammatical terms online

przypadek

Language: polski
EJP 1991, 275 Contemporary definition

Przypadek jest morfologiczną kategorią fleksyjną imion. Podstawową funkcją kategorii przypadka jest funkcja składniowa, polegająca na sygnalizowaniu związków syntaktycznych istniejących między składnikami wypowiedzenia.

Quotations

Składni rządu słów wyłuszczenie do słównika raczéj jak do Grammatyki należy; ponieważ u Anglików przypadek się od przypadku nie różni, wyłączywszy niektóre zaimki, jak tylko przez przyimek; a stąd tyle można rachować przypadków, mówiąc ściśle, ile przyimków.

Imiona Francuzkie nie odmieniają swego kończenia w różnych przypadkach, lecz tylko się same Artykuły przypadkują.

Casus. Przypadek.

Przypadek jest wzgląd na stosunek przedmiotu; np. Rodzice dają dzieciom wychowanie.

Po siedm jest przypadków w obu liczbach.

Po pytaniach poznajemy, w jakim przypadku Rzeczownik stoi.

Gramatycy angielscy wykazują trzy przypadki w swoim języku [...].

Resztę przypadków tworzą przez dodanie of do czwartego na drugi, to do tegoż na przypadek trzeci.

Wszelakie imiona polskie odmieniają się tak w liczbie pojedynczéj, jako téż podwójnéj i mnogiéj przez siedm przypadków.

Przypadki poznają się, z pytań, zakończenia i rządu wyrazów. Pytania przedniejsze są trojakie: na osoby i rzeczy żyjące, kto? na rzeczy nieżyjące, co? na imiona przymiotne i insze jaki? jaka? jakie?.

Kopczyński [...] i Dworzecki [...] nadają przypadkom różne nazwiska, np. mianownik i czynnik, dopełnik i dopełniacz, celownik i dążnik, biernik, wołacz i wzywacz, narzędnik, miejscownik, ale ponieważ podług mego zdania, te wszystkie nazwiska nie są stósowne do rozmaitych okoliczności, które jeden przypadek zwykle wyraża, przeto je pomijam i i nazywam przypadki liczbami porządkowemi, np. piérwszy, drugi, trzeci i t. d.

Przypadek: mianownik (nominativus), dopełniacz (genetivus), celownik (dativus), biernik (accusativus), wołacz (vocativus), narzędnik (instrumentalis), miejscownik (locativus).