Historical dictionary
of grammatical terms online

przypadek

Language: polski
EJP 1991, 275 Contemporary definition

Przypadek jest morfologiczną kategorią fleksyjną imion. Podstawową funkcją kategorii przypadka jest funkcja składniowa, polegająca na sygnalizowaniu związków syntaktycznych istniejących między składnikami wypowiedzenia.

Quotations

Wyrazu spadek dla tego użyłem, iż pisząc jedno pod drugiem coraz inne zakończenie spadkowe rzeczownika, kształtują się stopnie jak w wodospadzie jakim: np. Jan, Jan-a, Jan-ie, Jan-owi, Jan-owie, gdy tym czasem Przypadek wydaje się przetłumaczeniem łacińskiego casus, bo ^Kopczyńskiego^, przypada w mowie odpowiadać jednémże imieniem na różne pytania (a), jest za ogulne, a tego przypada można jeszcze użyć w różnych przypadkach, ludzkich czynności, stosunków i t. d. t.d.— 1е. W ten a w ten dzień przypada uroczystość jaka, termin czego, paroxism, i t. d. 2e Ktoś komuś przypada krewnym, jako stryjecznym, wujecznym, i t. d. 3e Jakaś potrawa przypada komuś do smaku, to jest, podoba mu się. 4e. Przypada ktoś do kądś lub do kogoś, t. j. nagle i pilno przybywa. 5e Z działu jakiego przypada na kogoś tyle a tyle, i t. р. —

Słowa: nazywać się, i być, rządzą dwoma przypadkami: mianownikiem podmiotu i mianownikiem epitetu, przymiotnika, opowiednika np. ja jestem nieszczęśliwy, on się nazywa Krasicki. Częściej jednak te słowa rządzą przypadkiem 6ym: on jest nieszczęśliwym.

Kto zastanowi się nad znaczeniem wyrazów przypadek i spadek (casus) w znaczeniu grammatycznych odmian końcowych w imionach; ten zapewne uzna ich niedorzeczność tym większa: że i co innego oznaczają.

Gramatycy angielscy wykazują trzy przypadki w swoim języku [...].

Resztę przypadków tworzą przez dodanie of do czwartego na drugi, to do tegoż na przypadek trzeci.