terminów gramatycznych online
syncope
Język: grecki, łaciński
Geneza: z grec. synkopḗ (συγκοπή) < syn (σύν) + kóptō (κόπτω 'uciąć')
- Chapitre I. Des noms / Rozdział I. De nominibus: Fook/1768
- De Etymologia: Mora/1592
- De Nomine: Men/1649
- De Prosodia: UrsMeth/1592 (1998)
- De nomine: Vol/1612
- Etymologia: SzyPocz/1770, SzyGram/1767
- Exempla coniugationum sequuntur: DonCul/1560
- Figurae Etymologicae: Cell/1725
- Index: Kn/1644 (I wyd. 1626)
- O dawnej polszczyźnie: Dudz/1776
- O imieniu: Lub/1778
- O literách włoskich i wymowieniu ich: Sty/1675
- O postaciach gramatycznych: Malin/1869
- O ułożeniu części mowy: Lub/1778
- Słownik: Kn/1644 (I wyd. 1626)
- Verborum Coniugatio: Cell/1725
- Zdanie ósme: Klecz/1767
Cytaty
Et pl[uralite]r, cum amavissemus amavissetis amavissent. (Per syncopen amassem amasses amasset. Pl[uraliter] amassemus amassetis amassent.)
Sic praeteritum perfectum primae Coniugationis in AVI, in secunda persona singulari, secunda item, et tertia plurali admittit Syncopen: Ut: Amavisti, Amasti, amavistis, amastis, Amaverunt, amarunt.
Syncope [...] Pol: Wyjęcie. Dość, Dosyć. Wiśniewska 1998, 67 notuje.
Regularis terminatio casus instrumentalis est ami in omnibus declinationibus, quam tamen pauca nomina retinent, sed in masculinis et neutris syncopen admittunt, ut: přʒyʃʒedł z listy/venit cum litteris pro liʃtami.
Syncŏpe, Gr. Omdlewánie Upádnienie 3. Zsiekánie. Item figura Donato. Priscian. literam vel syllabam è medio dictionis tollens. ut Pericola pro pericula. Dixes, pro dixisses.
Syncope Polonica.: Stłuk się, pro Stłukł się.
Ablativus in ami proprie exit, sed saepe per syncopen abbreviatur, ut pro ludami/ludźmi.
DE APOSTROPHE, SYNCOPE, APHAERESI et APOCOPE.
Syncope názywa się kiedy literá lub syllába, w środku słowá bywa wyrzucona jáko Havrei Miałbym [...].
Praeterita ná Vi, cierpią częstokroć syncopen, precz odrzucájąc V, od siebie, álboli też dwie Sylláby w jedno ściągájąc, jáko amarunt, delerunt, norunt, abiit, peristi, consvesse, defiderasse, intrare.
Syncope, wyrzuca z pośrzodku jákowego Słowká, Literę, álbo Syllábę, jáko to Genitivi Plurales: terrigenûm virûm, Parentûm, Legentûm, i. g. terrigenarum, Virorum, Parentium, Legentium.
Owszem, kształty dobrze mowienia (Figurae Grammaticae) Znajdują się wszystkie w mowie Polskiej, mało co, albo nic nie rożniące się od sposobu Grekow i Łacinnikow. Jest (Syncope crasis etc.), to jest wyrzucenie liter z pośrodka słow. Na przykład: me, twe, Mościwy, Wielmożny: zamiast, Moje, Twoje, Miłościwy, Wielemożny.
To słowo Xiądz, oprocz Odb. w. l. Xiędzami, może mieć inny Xiężami, ktore oba przez Figurę skrocenia nazwaną Syncope mogą się jeszcze mowić Xiędzmi, lub Xiężmi, albo przez zebranie czyli collectivè Xięża.
[...] drugie, to jest: w Dawającym: mi, ci, albo przez skrocenie, ktore Łacinnicy nazywają syncope, ć
Syncope figura Grammatyczna, przez ktorą skracają się słowa, ma miejsce nie tylko w Nominach, jak się wyżej rzekło, ale też w Werbach.
Dardanidae est le Nom: plurier, et signifie les Troiens: Son genitif est Dardanidarum, et par sincope, ou mutilation, Dardanidûm. Achaemenidae a au gen. plurier Achaemenidarum, et par sincope Achaemenidûm.
[...]
Dardanidae jest Nominativus pluralis, i znaczy Trojańczyków, ma Genitivum Dardanidarum, à per sincopen, czyli ukrocenie, Dardanidum. Achaemenidae ma Genitivum pluralem Achaemenidarum, à przez syncopen Achaemenidum.
[...] w Dawającym mi, ci, albo przez skrocenie, ktore Łacinnicy nazywają Sincope, ć.
Niektòre Aphereses, abo skròcone z początku, jakie są: ej, ki, kie, ki, go zamiast: jej, jaki etc. [...] [...] Niektóre Syncope, abo ze śrzòdka, n. p. pòłnie, zjał zamiast: południe, zjadł.
Przydatne imiona kończące się ucinkowo (аbbreviatim seu per syncopen) na ЕНЪ, ОГЪ, ОЛЪ, ОКЪ, w dopełnieniu na ЫЙ. albo ОЙ. we wszystkich spadkach, obojga liczb, i w białogłowskim i trzecim rodzaju Е. i О. wytrącają: кротокъ, кроткой skromny, кроткая skromna, кроткое skromne.
Takteż i ucześnictwa w tejże mocy służą, быть оправлену, musi bydź oprawianym [...] Ucięte (per Syncopen) lepiej służą niżeli ucześnictwa pełne: Оправленному, Обвиненному, Обманутому.
[…] Starzy gramatycy rozróżniają naukowemi názwami trzy rodzaje wysuwek: a) jeżeli wysuwá się samogłoska przed samogłoską, nazywają takową wyrzutnią Elisio; b) jeżeli się wysuwá samogłoska s pomiędzy dwu spółgłosek, wtedy jest Syncope; c) wyrzucenie spółgłoski lub całéj zgłoski z Ekthlipsis [...].
[…] Wysunięcie samogłoski przed spółgłoską, którą gramatycy nazywają Syncope. Mybyśmy ją mogli nazwać wysuwką samogłoski przedspółgłoskową.
[…] Powiecie może: „my uwáżámy końcową zgłoskę ją za zakończenie, a wyrzucając samogłoskę przed spółgłoską j nie robim elizyji, tylko wysuwkę, zwaną syncope […]".