terminów gramatycznych online
spółgłoska spalatalizowana
Język: polski
Cytaty
Zwłaszcza przy samogłoskach trudno rozróżniać oba rodzaje zmian. Ale ostatecznie są zjawiska, wyglądające na ogólniezależne, na rezultat ogólnych tendencyj fonetycznych, jak np. przejście dawnych długich, a zarazem jakościowo różnych od krótkich, pełnogłosek w krótkie t. z. pochylone, albo rozwój spalatalizowanych przedniojęzykowych spółgłosek w afrykaty itp.
Bo przegłosy te są bardzo stare: ich pochodzenie i początek sięgają epoki pralechickiej. A z drugiej strony, i to ważniejsze: działała właściwie spółgłoska spalatalizowana, więc obecność lub nieobecność samego jerowego elementu wokalicznego była właściwie obojętna.
Palatalizacja przedniojęzykowych t d n r przed n, prawdopodobnie także przed t d ł c ʒ, znikła wskutek artykulacyjnej odległości między jednorodnemi zresztą, spalatalizowanemi i niepalatalnemi spółgłoskami jeszcze zanim t' d' przeszły w ć ʒ' itd.
Niektóre spalatalizowane wzgl. przez palatalizację powstałe spółgłoski straciły palatalizacię, stały się niepalatalnemi.
Natomiast bardzo wiele cech, mniej lub więcej specyficznie polskich: nieruchomy i bezbarwny akcent, równie bezbarwny iloczas, wstępne zwarcie krtani, silne zbiegi spółgłoskowe (krwawy, krnąbrny brnąć, skrwawić, wstrząsnąć, westchnąć, grzbiet, st. wezkwtło ‘zakwitnęło’, pchnąć, uszczknąć, móżdżku, tkwić....), zniknięcie dawnej tendencji słowiańskiej do otwartych zgłosek, nowo powstałe afrykaty, spalatalizowane spółgłoski i spiranty (ć dź, cz dż.... ń b'.... rz....) — toby były może ważniejsze rysy polskie.