Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

zmiękczenie (spółgłosek, spółgłoski)

Język: polski

Cytaty

Miękczenie spółgłosek. Istnieją w obecnym języku polskim szeregi wyrazów etymologicznie pokrewnych, to jest pochodzących z tego samego źródła historycznego, w których spółgłoski pierwotne uległy późniejszym przemianom; np. obok ła-pa, ża-ba, drzew-o, dwór..., mamy: łap'e, żab' e, drzew' e... Taka różność postaci wynikła wskutek zmiany spółgłoski twardej na odpowiednią podniebienną, czyli wskutek "zmiękczenia" jej przed następującą samogłoską podniebienną e lub i, albo też w połączeniu z następną spółgłoską podniebienną j.

Słowem jeżeli weźmiemy pod uwagę proces historycznej zmiany wymawiania [...] możemy w nim rozróżnić następujące stadja poza ścisłem naśladownictwem wymawiania obcego: ra-ci-a, ma-ni-a; pierwszy stopień spolszczenia: racyja, manija; drugi stopień spolszczenia racja, manja; trzeci stopień spolszczenia zwłaszcza w środkowych zgłoskach, rzadziej w końcowych po pewnych spółgłoskach: akademia (t.j. akadeṁa), gubernia (t.j. guberńa) i t. p. tylko ze zmiękczeniem spółgłoski; stąd właśnie: Alwernia, Miśnia [...].