terminów gramatycznych online
spójnik
Spójnik. Wyraz pomocniczy pełniący prymarnie funkcję wskaźnika syntaktycznego. Wiąże składniki zdaniowe w zespoły zwane zdaniami złożonymi bądź składniki wyrazowe wewnątrz zdań pojedynczych.
Cytaty
Spójniki są tak nazwane, że spajają wyrazy lub zdania. Z nich jedne znacząc dodatek, przyczynę, przypuszczenie, i t. d. nazywają się łączące. He and his brother reside in London, on i jego brat mieszkają w Londynie. [...] Drugie wyrażając sprzeczność między zdaniami, mają rozdzielające znaczenie, i dla tego nazywają się rozłączające. Though he was frequently reproved, yet he did not reform, chociaż był często napominany, jednak nie poprawił się.
Spójniki łączą też same tryby i czasy słów, i też same przypadki imion i zaimków. He speaks and writes accurately, mówi i pisze dokładnie. [...] Jeżeli dwa zdania zawierają w sobie różne tryby i czasy, lub gdy jedno zdanie jest twierdzące a drugie przeczące, należy w drugiem powtórzyć przypadek pierwszy. He lives temperately, and he should live temperately, żyje wstrzemięźliwie i powinien żyć wstrzemięźliwie. [...]
Spójnik nie spaja istoty wyrazów w jednę, ale je tylko łączy w jeden tok myśli, —właściwsze byłoby dla niego nazwanie łącznik, — ale że łącznik jest już znany w pisowni, obadwa zaś odpowiadają dosyć pojęciom, jakie przedstawiają, — zachowuję dawne nazwisko, abym uniknął podejrzenia umyślnego przewrotu całej nomenklatury grammatycznej.
Wszystkie istności wedle powyższego wykładu słowem naznaczone: istotniki, przymiotniki, sprawomiany, dosprawiany, stosunniki, mogą stawiać się pojęciu człowieka, nie tylko same z osobna, lecz i w złączeniach z innemi swego rodzaju, albo w złączeniach różnorodnych rodzajów; — potrzeba więc było mowie jeszcze jednego wiązadła spajającego wyrazy w całość systematyczną, dla należytego obrazowania myśli — i otrzymała takowe. A to była szósta doba tworzenia, — rodzaj zaś tych nazwań przezwiéjmy spójnikiem, (conjunctio).
Spójniki więc nie mają treści wewnętrznéj, nie wyrażają rzeczywistego przedmiotu, są tylko wiązadłem przedmiotów, bądź pojedynczemi częściami mowy, bądź zdaniami i okresami objętych, — które stawiając swém pośrednictwem w rozmaite położenia, służą do obrazowania pewnych względów, jakie ich usłudze przyznaje mowa.
Celownik .... Jedna z siedmiu części zdania, szósta z porządku odpowiednia spójnikowi.