Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

pronomen

Hasło w cytatach: *pronomina, pronomin, pronomina
Język: polski, łaciński
Dział: Części mowy (współcześnie)

Cytaty

Kiedy jest wiele Pronominow w jednym commácie, tedy one stoją podle siebie: jáko: Si qua tibi nostræ cladis est memoria. Rogo, meam tibi Salutem commendatem habeas.

Nie apostrofuje się nigdzie, to jest nie odcina, tylko w partykule si przed pronominami il ils, á w ten czas się zá niego pisze apostrof tak: s' il.

W tej formie jest z gruntu tak, jako czas teraźniejszy sposobu skazującego, tylko że się w pierwszych dwu Osobach Pronomina opuszczają [...].

Podział Grammatyki i Mowy. [...] P. Wiele jest rodzajow słow ktorych zażywamy w mowieniu? O. Ośm, ktore nazywamy częściami mowy. P. Ktore są te ośm części mowy? O. Imie czyli Nomen, Zaimek Pronomen, Słowo Verbum, Uczestnictwo Participium, Przekładanie Praepositio, Przysłowie Adverbium, Złączanie Conjunctio, i Wrzucenie Interjectio. Z ktorych pierwsze cztery albo się deklinują, albo koniugują.

ROZDZIAŁ VI. O ZAIMKU [...] P. Co jest Zaimek czyli Pronomen?

Deklinacye Pronominow. P. Przez wiele spadkow staczają się Zaimki?

P. Jak się wyrażają osoby w Werbach? O. Przez osoby Pronominow, to jest w małej liczbie Ja przez wszystkie rodzaje. [...] On w rodzaju męskim. Ona w rodzaju niewieścim. Ono w rodzaju oddzielnym. [...] P. Czy zawsze te zaimki wyraźnie kładą się z Werbami w mowie ojczystej?

Przydawszy zaimki: ja, ty, on, po nich zaraz, lepiej się kładzie Pronomen: się, niżeli po słowie, tak: Ja się radzę.

Comme il y a des Pronoms substantifs, il y a en a ausi d'Adiectifs. On s'en sert pour éviter la répétition inutile du substantif. Ainsi dans le milieu d'une phrase, dont le mot Dux est le substantif, au lieu de le répéter on peut se servir du Pronom ille: p. e. au lieu de dire Dux imperat, on dit ille imperat.

[...]

Pronomina nie tylko są substantiva ale i Adiectiva, zamiast mowić v. g. Dux imperat, wodz rozkazuje, mowi się: On rozkazuje.

Plaute du pronom ipse en forma ipsissimus, ipsissima verba, les mêmes paroles etc.

[...]

Plaut od pronominu ipse uformował ipsissimus, tenże sam, ipsissima verba: też same słowa.

Więcej ich [terminów] można znaleźć u K. Cellariusa [...].

Nomen substantivum proprium — imię istotne, substantyw (s. 142) własne, appellativum — innym wielom spólne, adiectivum — adiektyw (s. 168), przyrzutne, numerale — liczby, liczba (s. 112), pronomen — pronomen (s. 146), verbum — werbum (s. 136), adverbium — adwerbium (s. 168), praepositio — przekładalne słówko, prepozycyja (s. 117), coniunctio — koniunkcyja (s. 138).