Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

gradus superlativus

Język: łaciński

Cytaty

Quid est [gradus] Superlativus? Qui supera Positivi significationem, valde sive maxime significat, hoc est, supra quem non est comparatio: ut doctissimus, id est valde sive maxime doctus, ze wszystkich najuczeńszy. Sic prudentissimus, najmędrszy.

[Czym jest stopień najwyższy? To taki, który znaczy wiele czy też najwięcej ponad stopien równym, to jest, ponad który nie ma porównania.]

Przyrownánia stopniow wiele są? Trzy. Ktore? Przedni, jáko náuczony. Przyrownywájący, jáko uczeńszy. Przewyższájący, jáko náuczeńszy. Comparationis gradus quot sunt? Tres. Qui? Positivus, ut doctus. Comparativus, ut doctior. Superlativus, ut doctissimus.

Quomodo formatur superlativus? A comparativo praeponendo syllabam na.

Adiectiva compárują się, to jest, stosowywáją się, przez Gradus, stopnie, ktorych jest trzy: [...] Superlativus najwyższy, ktory ják najwięcej wyznacza, á pochodzi, tákoż, à Casu Positivi, ná I, przydawszy SSIMUS, jáko doctissimus najuczeńszy; á ma trzy zákończenia, US, A, UM, ták jáko Positivus, ma trzy swoje zákończenia.

On peut donner trois degréz à plusieurs noms [ad]iectifs; car nous pouvons considerer une chose en [elle] même, ou la comparer avec une autre, ou enfin [la] donner le suprême degré, ou un degré tout à fait s[u]perieur. Nous disons p. e. ce capitaine est vaillant. C[e] capitaine est plus vaillant, que l'autre. Ce capitain[e] est tres-vaillant: Dans le premier cas on appelle ce adiectif Positif, dans le second Comparatif, dans le troisieme Superlatif.

[...]

Można naznaczyć wielu adiectivom trzy stopnie, czyli gradus: albowiem możemy rzecz uważać, jak jest w sobie samej, albo ją z drugą rownać, albo nad inne wynieść lub dać jej stopień najwyższy, tak mowiemy: Ten Wodz waleczny. Ten wodz waleczniejszy niż inny. Ten wodz najwaleczniejszy. W pierwszym stopniu nazywa się adiectivum Positivum, w drugim Comparativum, w trzecim Superlativum.