Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

osoba pierwsza

Język: polski
EJO 1999, 414 Definicja współczesna

Osoba. Kategoria gramatyczna o funkcji wskazującej (deiktycznej), jeden z podstawowych środków jęz. aktualizacji wypowiedzenia. [...] Pierwsza os. identyfikuje partycypanta zdarzenia z mówiącym, druga - ze słuchaczem, trzecia - wskazuje, iż partycypant zdarzenia nie jest identyczny z żadnym z uczestników aktu porozumiewania się językowego.

Cytaty

Personae sunt tres, osob jest trzy, prima ùt ego, pierwsza jako ja, nos, my, secunda, wtora, ut tu, jako ty, vos, wy, tertia, trzecia, út ille, jako on, ùt illi, jako oni [...].

Ponieważ mamy trzy osoby (ja, ty, on) i dwie liczby (liczbę pojed. i mnogą), rozróżniamy zatem w odmianie czasownika trzy osoby i dwie liczby.

Osoba pierwsza: (ja) piszę, czytam, widziałem;

osoba druga: (ty) piszesz, czytasz, widziałeś;

osoba trzecia: (on) pisze, czyta, widział.

Końcówki czasu teraźniejszego są zatem następujące:

Liczba pojedyncza, osoba I m albo ę (ję),

[Liczba pojedyncza, osoba] II sz [albo] esz (jesz),

[Liczba pojedyncza, osoba] III ― [albo] e (je), [...].