Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

osoba trzecia

Język: polski
EJO 1999, 414 Definicja współczesna

Osoba. Kategoria gramatyczna o funkcji wskazującej (deiktycznej), jeden z podstawowych środków jęz. aktualizacji wypowiedzenia. [...] Pierwsza os. identyfikuje partycypanta zdarzenia z mówiącym, druga - ze słuchaczem, trzecia - wskazuje, iż partycypant zdarzenia nie jest identyczny z żadnym z uczestników aktu porozumiewania się językowego.

Cytaty

Wszyscy nowsi grammatycy przekonali się oczywiście, że tematem trybu rozkazującego, jest 3a osoba liczby pojedynczéj czasu teraźniejszego w czasownikach niedokonanych, czyli przyszłego w czasownikach dokonanych.

W polskich czasownikach tematem do formowania osób , liczb i rodzajów, jest 3a osoba liczby pojedynczéj. Dodając zakończenia grammatyczne do trzeciej osoby czasu przeszłego: czytał, niosł, ginął, prosił, formujemy: czytał-a, niosł-a, ginęł-a, prosił-a.

Że 3cia osoba może być tematem odmian przez osoby i liczby, mamy tego dowód w języku polskim, równie jak we wszystkich językach wschodnich;[...]

Do każdego sądu czyli zdania wchodzą ludzie czyli osoby, którzy takowe o rzeczach wydają; to samo dzieje się przy odmianie słów przez osoby; istotnie wchodzi ich tam trzy: piérwsza która mówi, może się nazwać czynną, druga do któréj jest mowa, może się nazwać nijaką, trzecia o któréj jest mowa, może się nazwać bierną.

Osób czy wyraźnych, czy domyślnych w każdéj liczbie mamy trzy: piérwsza która mówi zowie się: ja, my, druga do któréj się mówi, zowie się: ty, wy, trzecia o któréj się mówi, może być osoba, on, ona, ono, oni, one, lub sama rzecz, np. ojciec, matka, dziécię; ojcowie, matki, dzieci i t. d.