Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

imiesłów

Język: polski
EJO 1999, 420 Definicja współczesna

Participium (imiesłów). Niefinitywna (nieosobowa) forma czasownika będąca syntaktycznym derywatem regularnie tworzonym od form osobowych.

Cytaty

Dwa są imiesłowy u Anglików, jakośmy w czasowaniach widzieli czasu térazniéjszego i przeszłégo.

Kiedy w Polskim języku używamy Imiesłowów, usłyszawszy, ujrzawszy i tym podobnych w znaczeniu czynném, do Imiesłowa czasu przeszłégo Anglicy dodają having; w biérnym beeing, który osobliwie ostatni w wierszach prawie zawsze, a czasem i w prozie opuszcza się.

[...] Język polski ma dziesięć części mowy: Rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek, słowo, imiesłów, przyimek, przysłówek, spójnik, wykrzyknik.

O przymiotnikach częstokrotnych i dokonanych, będących właściwie imiesłowami powiemy w Rozdziale o imiesłowach […].

Co to jest imiesłów [...].? Jest to część mowy, która jak słowo oznacza działanie w czasie, ale połączone z własnością przymiotnikową.

Co wynika z tego znaczenia imiesłowu [...]? Że część ta mowy rządzi się prawidłami słowa, z któremi łączą się znamiona przymiotnikowe. Podobnie więc jak słowa, imiesłowy mogą wyrażać czasy, są czynne, bierne, jednokrotne, częstokrotne, dokonane i często dokonane. Podobnie jak przymiotniki mogą się spadkować w dwóch liczbach i trzech rodzajach, a podług dwóch wzorów w l.m.

Podług odmiany przymiotnikowej odmieniają się także wszelkie imiesłowy, tj. takie formy czasownika, które swojem znaczeniem bardzo się do przymiotników zbliżają, albowiem tak jak one przymiot osób lub rzeczy oznaczają, np. kochany, szanowany, lubiony, pieszczony, ceniony, wielbiony, poważany.

Imiesłowy, które rząd i naturę czasownika zatrzymują, są przymiotnikową postacią czasownika, np. czytający-a-e, ukochany-a-e, napisany-a-e, piszący-a-e itd. W języku polskim rozróżniamy dziewięć imiesłowów, z których cztery używa się tylko w formie czynnej, a pięć w formie biernej.