Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

imiesłów

Język: polski
EJO 1999, 420 Definicja współczesna

Participium (imiesłów). Niefinitywna (nieosobowa) forma czasownika będąca syntaktycznym derywatem regularnie tworzonym od form osobowych.

Cytaty

Dwa są imiesłowy u Anglików, jakośmy w czasowaniach widzieli czasu térazniéjszego i przeszłégo.

Kiedy w Polskim języku używamy Imiesłowów, usłyszawszy, ujrzawszy i tym podobnych w znaczeniu czynném, do Imiesłowa czasu przeszłégo Anglicy dodają having; w biérnym beeing, który osobliwie ostatni w wierszach prawie zawsze, a czasem i w prozie opuszcza się.

O Imię - Słowach i Gerundiach.

I. Imie - Słowy i Gerundia, mają po sobie też same przypadki, które mają słowa, od których one pochodzą.

II. Imie - słowa w czasie teraźniejszym używamy kiedy słowo w Polskim języku kończy się na ący, ąca [...] naprz. Człowiek czytający; un homme lisant [...]. Ten Imiesłów za obydwa Rodzaje i Liczby równie się kładzie [...].

Participium. Imiesłow.

[...] Język polski ma dziesięć części mowy: Rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek, słowo, imiesłów, przyimek, przysłówek, spójnik, wykrzyknik.

O przymiotnikach częstokrotnych i dokonanych, będących właściwie imiesłowami powiemy w Rozdziale o imiesłowach […].

Co to jest imiesłów [...].? Jest to część mowy, która jak słowo oznacza działanie w czasie, ale połączone z własnością przymiotnikową.

Co wynika z tego znaczenia imiesłowu [...]? Że część ta mowy rządzi się prawidłami słowa, z któremi łączą się znamiona przymiotnikowe. Podobnie więc jak słowa, imiesłowy mogą wyrażać czasy, są czynne, bierne, jednokrotne, częstokrotne, dokonane i często dokonane. Podobnie jak przymiotniki mogą się spadkować w dwóch liczbach i trzech rodzajach, a podług dwóch wzorów w l.m.

ą [...] w koniugacji: w osobie 3. l. m. wszelkich słów (czasowników), a więc: niosą, biorą, piszą, słuchają itd. oraz w imiesł. r. m. czynnych przeszłych; żął, ciął, ciągnął itd., w imiesł. teraźniejszych wszelkich czasowników: będąc, nosząc, mając itd., w imiesł. czynnym zaprzeszłym nieodm.; zażywszy, wziąwszy i w imiesł. czynnym ter. będąc, będący a e.

y w końcówkach przymiotników, zaimków, liczebników i imiesłowów VI. i VII. przyp. l. p. (Zjazd Rej.): dobrym czynem, dobrym dziełem [...].

Imiesłowy (participios).

Wyrazy, utworzone z czasowników a podobne kształtem swym do przymiotników albo do przysłówków, nazywają się imiesłowy.