Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

orzeczenie

Język: polski
EJO 1999, 410 Definicja współczesna

Orzeczenie. Od starożytności ta część zdania, której funkcją jest opisywanie przedmiotu wskazanego w zdaniu, przedmiotu, o którym się w danym zdaniu mówi, lub, inaczej, przypisywanie temu przedmiotowi pewnych właściwości, orzekanie o nim.

Cytaty

Orzeczenie (czyli orzecznik, predykat) jest to, co się o podmiocie myśli i orzeka.

Wszelkie orzeczenie zawiéra w sobie dwa pierwiastki bądź wyraźne, bądź domyślne, tj. domiot i łącznik.

Orzeczenie zgadzać się musi z podmiotem swoim we wszelkich możliwych względach: w osobie, liczbie, w rodzaju i zawodzie, a nawet w przypadku.

Z odmiany tej pozostały do dziś formy liczby mnogiej na -li w rodz. męskim osobowym, i na -ły w pozostałych; t.j. mogli, mogły; kładli, kładły; [...] Formy te odmiany rzeczownikowej używają się tylko w mianowniku liczby poj. i mn. jako orzeczenie zdania; np. gwar ucichł; mowa wzbudziła zadziwienie.