terminów gramatycznych online
primitivum
Język: łaciński
- Derywacje: Jan/1594
- Nomen: Stat/1568
- O nauce dobrego pisania i czytania: Lub/1778
- O pismowni w języku polskim: Prz/1816
- Słownik: Kn/1621, Kn/1644 (I wyd. 1626), Kn/1643 (I wyd. 1621)
- Wstęp obejmujący pogląd na Głosownią i pojęcie Pierwoskładni: Malin/1869
Cytaty
Primitiva alia sunt, ut Jeleń/Koń. Alia a primitivis derivantur, ut Konik/Jelonek.
Przy tych Orthográphiách zdáło sie nie od rzeczy położyć kilká deriwáciy, áby sie tym łácniéj obaczyć mogło, jáko któré słowo pisáć, to jest, áby w pisániu záwsze było baczenié ná primitivum onégo słowá. Cudzè przygody. Ztądże, cudzèmi przygodámi, cudzèmi spráwámi, przez è nie przez ypsylon.
Krzyżyk, Crux parva, vel figura, vel lignum, vel molestia, ut supra de primitivo dictum, crux scripta, sculpta, dolata, crux animi. etc. Carent diminutivo Graeci & Latini.
Pochodzący z drugiego. Derivatus, Cicer. παράγωγος [parágōgos]. Derivativa Nomina et Verba, opposita Primitivis. Priscian. Diomed. Declinata Varro vocat. Derivata alij, wyciągnione z drugich, ábo uformowane, poszłe z drugich.
Primitiva, orum. Pierwiastki.
Primitivum Nomen aut Verbum quod à nullo alio derivatur, ut mons, lapis, lego, facio. πρωτότυπον [prōtótypon] Diomed.
[...] do następującej samobrzmiącej przypisują się te zgodnobrzmiące, które z nią sprzegają się... Co można rozeznać początkiem, złożeniem, kończeniem rzeczeń, i powtorzeniem liter [...] 3.) Kończeniem, kiedy w pochodzącym rzeczeniu przyrosłych zgodnobrzmiących liter nie ma w pierwiastkowym (primitivum), te się odnoszą do następujących samobrzmiących, na przykład: По-твор-ство, potwarstwo, ноч-ный, nocny...
My dziś, porządnij wiodąc pochodzaki od pierwakow (derivativa a primitivis) nazywamy Członkow Rady Radcami, ktorzy u starych Polakow nazywani byli Raycami, bo, już dziś wyraz Rayca znaczy Raiciela lub Rayfurę i Radczynie muszą się rożnić od Rayczyń.
Sám piérwiástek może być temátem, któremu zwykle towarzyszą końcówki już to rodzajowe a, o, e, już to skłonnikowe u, m, już to spójka e [...], a jeżeli nie má na swym początku nágłosu, ani na końcu pogłosu, tylko końcówki, jak np. rod, takowe wyrazy nazywámy piérwotnemi (primitiva); jeżeli zaś piérwiástek má przed sobą nágłos, np. naród, uroda, poród, których piérwiástek jest rod, a nágłosy na, u, po, takowe wyrazy nazywámy złożone (composita) [...].