Stanisław Nałęcz-Moszczeński

Szlacheckie (herb Nałęcz).

W 1746 r. wstąpił do zakonu pijarów i przez dwa lata przebywał w nowicjacie w Podolińcu, skąd poszedł na praktykę nauczycielską do szkół pijarskich w Chełmie (1748/49) i Rzeszowie (1749/50). Przez następne dwa lata odbywał studia filozoficzne w Międzyrzeczu Koreckim. W latach 1755–1757 przebywał w krakowskim studium teologicznym pijarów.

W latach 1757–1763 uczył w Rzeszowie poetyki i retoryki. W 1764 r. objął wykłady filozofii w Radomiu, porzucił je jednak bez zgody przełożonych i wyjechał do Rzymu. Tam został aresztowany za samowolne opuszczenie klasztoru i deportowany do Polski. W latach 1766–1769 był przydzielany – jako kaznodzieja – do różnych domów zakonnych, a pod koniec tego okresu był kapelanem u Józefa Aleksandra Jabłonowskiego, za którym wyjechał do Saksonii (najprawdopodobniej w 1769), opuszczając zakon pijarów. Tam przyjął wyznanie ewangelicko-augsburskie. Na uniwersytecie lipskim uzyskał stanowisko lektora języka polskiego (jako następca Michała Abrahama Troca) i pozostawał na nim aż do śmierci w 1790 r. Kontynuował prace leksykograficzne Troca, ponadto opublikował własne prace m.in. z zakresu prawa polskiego (1764), średniowiecza polskiego (1775), a także gramatykę języka francuskiego (1774).

• Rafał Leszczyński, Moszczeński Stanisław, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 22, Wrocław 1977, s. 97–98.
• Moszczeński, Stanislaus, [w:] Biographisches Lexikon des Kaisertums Österreichs..., s. 161.