terminów gramatycznych online
wykrzyknik część mowy
Wykrzykniki. Wyrazy, które różnią się od wszystkich pozostałych tym, że w zasadzie nie wchodzą w związki syntaktyczne z innymi wyrazami, lecz używane są w funkcji wypowiedzeń, np. Pfe! Hej! Och! [...].
Cytaty
I, tudzież wykrzyknik hi! jest tonem najwyższym, właściwym przeto uczuciom, które najwięcéj głos wznoszą.
Tak np. Anglik pisze przez większą literę zaimek ja i wykrzyknik o.
Mowa ludzka składa się z wyrazów. Wyrazy dzielą się na części mowy, a te są odmienne i nieodmienne. Odmienne 1. Rzeczownik [...] 2. Przymiotnik [....] 3. Zaimek [...] 4. Liczbownik [...] 5. Słowo [...] Imiosłów [...] 7. Przysłówek odmienny: pięknie, piękniej, najpiękniej, nieodmienny: nader, jeszcze, zgoła, Nieodmienne 8. Przyimek [...] 9. Spojnik [...], 10. Wykrzyknik.
Wykrzyknik ô zwykł się częstokroć przez wyrzutnią opusczać, znak wykrzyknienia (!) zastępuje go: np. Ojcze! zamiast ô Ojcze!.
W pierwszych wiekach rodu ludzkiego niemowlęctwa człowiek równie prawie ze źwierzętami czuciem się tylko powodował, stąd najpierwszemi ludzkiego języka wyrazami są wykrzykniki natchnione uczuciem, jakiem człowiek był ożywiony, a wydane narzędziami ustroja ludzkiego wszystkim ludziom mniéj więcéj spólnemi. Stąd też wykrzykniki wszystkich języków są z sobą najpodobniejsze.
Wykrzyknikami nazywają się, jak widzieliśmy, najpiérwsze w każdym języku bez namysłu, bardzo krótkie, w skutek gwałtowniéjszégo czucia z piersi człowieka wydobyte wyrazy.
Wielu Grammatykarzów a nawet sam rozumowny Kopczyński zalicza do wykrzykników następne wyrazy i wyrażenia: biada! dajgobogu! dajgokatu! daléj chłopcy! [...] i t. p. bardzo niesłusznie: bo te wyrazy są już wyraźniéjszégo znaczenia, większego namysłu, połączenia myśli zimniejszéj i rozwagi wyrażeniami. Gdybyśmy podobne wyrażenia za wykrzykniki mieli; żadenby grammatykarz ich wyliczyć nie potrafił.
Wśród wyrazów znajdują się i takie, które uwydatniają postawę uczuciową lub wolę mówiącego. Są to mianowicie wykrzykniki, wyrazy nieodmienne, którymi zaznaczamy w mowie radość, obawę, podziw, niezadowolenie itp., zwracamy na siebie uwagę.
Jakiego uczucia wyrazem i wskaźnikiem jest wykrzyknik, poznajemy przeważnie z przyśpiewu i sensu całej wypowiedzi, której znów wykrzyknik nadaje jako całości pewne zabarwienie uczuciowe.