terminów gramatycznych online
wykrzyknik część mowy
Wykrzykniki. Wyrazy, które różnią się od wszystkich pozostałych tym, że w zasadzie nie wchodzą w związki syntaktyczne z innymi wyrazami, lecz używane są w funkcji wypowiedzeń, np. Pfe! Hej! Och! [...].
Cytaty
Wszystkie wyrazy, składające mowę polską, dzielą się na dwa główne szeregi: piérwszy wyrazów odmiennych, drugi wyrazów nieodmiennych; a każdy szereg podziela się na cztéry części, z których każda ma własne nazwisko. Te nazwiska są następujące: w szeregu wyrazów odmiennych: 1) Imie, 2) Zaimek, 3) Słowo, 4) Imiesłów; w szeregu wyrazów nieodmiennych: 5) Przyimek, 6) Przysłówek, 7) Spójnik, 8) Wykrzyknik.
Oprócz części mowy, które się z rozbioru wyrazów do jednego zdania wchodzących pokazały, trafiają się niekiedy nieodmienne wyrazy od głośniejszego wymawiania, wykrzyknikami nazwane, które wyrażają affekta czyli różne uczucia [...].
Trzy są powody, dla których używamy przypadku 5go.
- Gdy wołamy: ojcze! matko! siostro! i t. d.
- Gdy wyrażamy jakoweś uczucie, i wtedy jest wykrzyknikiem np. o Boże! o zgrozo! i t. d.
Wykrzyknik, oznacza nagłe poruszenie umysłu, np. biada tobie! ach!.
Wykrzyknik jest wyraz wcale nieodmienny, oznaczający nadzwyczajne poruszenie umysłu, czyli affekt, to jest rozczulenie serca ludzkiego i wzbudzenie namiętności, czyli passyi, np. ha! ha! ha! hola! ach! biada! niestety!.
Ta część mowy nazywa się wykrzyknikiem z przyczyny głosu uderzającego, jakim się zwykła wymawiać dla wzbudzenia prędkiego wrażenia na umyśle słuchacza, np. Ach! biafa mnie nieszczęsnemu!.
Wykrzykniki tak, jak przyimki i spójniki są: właściwe i niewłaściwe, pojedyncze i złożone, np. ej! hej! psyt! pfe! ejże! hejże! przebóg! dalibóg!.
Wykrzyknik jest to wyraz, przez który oddajemy uczucia radości, smutku, boleści, żalu, przestrachu, obrzydzenia, wstrętu, gniewu, podziwienia, lub też naśladowania przyrodzonego dźwięku, głosu, szelestu. Wykrzyknik nie należy do zdania, lecz niejako zastępuje całe zdanie, niedomówione z powodu gwałtownego uczucia [...].
Gdy ci ból dokuczy, wykrzykniesz nieraz: ach! Gdy wołasz na kogo, wykrzykniesz nieraz: hej! Dziwiąc się, wykrzykniesz nieraz: o!
Wyrazów tych albo raczej głosów, używamy tylko przy silniejszych uczuciach, a że je wymawiamy zwykle silniej, jakby wykrzykując, nazwano je przeto wykrzyknikami.