of grammatical terms online
przypadek pierwszy fleksja, = mianownik
Przypadek gramatyczny, który prymarnie występuje w funkcji podmiotu, sekundarnie także w innych funkcjach (orzecznika, apozycji)
Quotations
Ten, ta, to, ma przyp. 1. l. m. w rodz. m. ci.
Rzeczowniki męzkie przypadkują się podług 7 następujących wzorów, a to dla rozmaitego zakończenia przypadku pierwszego liczby mnogiej.
Wzór drugi.
Dla tych imion, które się twardo pojedyńczo kończą; mają one przypadek Iwszy liczby mnogiej na y, np. chleb, chleby.
Wiele imion twardo pojedyńczo kończących się, łacińskiego języka pochodzących, mają przyp. 1wszy l. m. na a.
1wszy Przypadek kończy się w każdym rodzaju i w każdym wzorze inaczej, jak o tem z powyższych i niższych wzorów przekonać się można.
Ale jednakże przy używaniu tego prawidła trzeba mieć wzgląd na jaśność i dobre brzmienie: dlatego chleby ma przypadek 2gi liczby mnogiej nie chleb, lecz chlebów, aby rozróżnić do przypadku 1go liczby pojedynczej.
Niektórzy kończą przyp. I. w liczb. mn. na i, np. osi, ale lepiej jest osie.
Te imiona rodzaju nijakiego, które w drugim przyp. l. p. przyjmują syllaby nia albo cia, powinne bydź w I wszym przyp. pisane przez ę, dla różnicy od tych, które syllab nia albo cia nie przyjmują.
Poema, Dramma, Komina, systema, szema, są albo cale nieprzypadkowne, (indeclinabilia) np. to, tego, temu poema, i t. d.; albo też w 2gim przyp. syllabę tu przyjmują, np. poematu, systematu, systematowi, i t. d. 1wszy przyp. l. m. systemy albo systemata, systematów i t. d.
Tu jest Zaimek odzowny w trzech przypadkach użyty: która, którą, z której, a to dla słów: leżeć, pożyczyć i wypisać; gdy zaś Rzeczownik xiążka jest tylko w jednym 1wszym przypadku użyty.
Przy analizowaniu, np. jakich wierszy pięknych, muszą oni np. u Rzeczowników z pierwszego przypadku każdy inny bez porządku powiedzieć, a z każdego innego zaraz pierwszy przypadek wyprowadzić.
I. Przypadek.
Trzy są główniejsze powody, dla których się kładzie.
- Rzeczowniki kładą się w przypadku 1ym, na pytanie: kto? co? przymiotniki, na pytanie: jaki? a, e, np. kto to był? odp. człowiek; jaki? odp. biały i t. p.
W tych dwóch wiérszach z pieśni IV sztuki Rymotwórczéj Dmochowskiego nie tak pięknie i pełno by się wydał 1szy jak 6sty przyp.
Zakończenia w przypadku I-ym wszystkich trzech rodzai rzeczowników żywotnych, t. j. ludzkich i zwierzęcych, oraz rzeczowników nieżywotnych.
Uwaga 2-ga. Rzeczowniki rodzaju nijakiego, mają w przyp. 1-ym liczby pojedyńczéj: e, jeżeli w następnych przypadkach nie przybiérają więcéj zgłosek nad dwie, np. pole, ziele, zielem i t. d.
W języku polskim jest 7 przypadków, podług siedmiu pytań, które są jednakowe na każdy rodzaj i na każdą liczbę. Przypadek 1. Mianujący: Kto? co? 2. Posiadający: do, od kogo? czego? czyj? 3. Dający: Komu? czemu? 4. Ulegający: Kogo? co? 5. Wołacz albo Wołający! 6. Narzędziowy: Kim? czém? z kim? z czém? 7. Przyimkowy: w, na, o, przy, po, Kim? czém?
P. Na co się kończy przymiotnik każdego rodzaju? O. Przymiotnik w przypadku pierwszym rodzaju męzkiego ma y, i.
Zaimki te, nie mają liczby mnogiéj: nadto zaimek zwrotny nie ma pierwszego i piątego przypadka.