terminów gramatycznych online
przypadek pierwszy fleksja, = mianownik
Przypadek gramatyczny, który prymarnie występuje w funkcji podmiotu, sekundarnie także w innych funkcjach (orzecznika, apozycji)
Cytaty
Zdanie przydane wtedy się zmienia na imiesłów, gdy przymiotnik „który" wyraża przedmiot zdania (przyp. 1). albo też przedmiot bierny, czyli doznający działania (przyp. 4ty, niekiedy 2gi).
Słowa zaimkowe, formę bierną zastępujące, mając przy sobie 1szy przyp. przymiotnika „który", mogą się zmieniać na imiesłów bierny. Np. Owad czerwcem zwany (zam. który się zowie czerwcem) znajduje się na korzonkach rozmaitych drobnych roślin.
PRZYPADEK PIÉRWSZY, NAZYWAJĄCY. (именительный падежъ.)
Przypadek pierwszy odpowiada na pytanie: kto? co? Istotą pierwszego przypadka jest bezwarunkowa niezależność od innych wyrazów. Pierwszym przypadkiem wyrażamy podmiot zdania, np. Bóg stworzył człowieka na obraz i podobieństwo swoje. Człowiek sądzi, a Bóg rządzi. Uczniowie chodzą do szkoły, aby się czegoś pożytecznego nauczyli.
Całkowita deklinacya rzeczownika ojciec tak się nam przedstawi:
W liczbie pojedyńczéj:
Przypadek 1: (kto?) ojciec
„ 2: (czyj) ojca
„ 3: (komu) ojcu [...].
I-szy |Przypadek nazywa się: | Mianownik
Tak więc źródłosłów stanowi zarazem pierwszy przypadek rzeczowników téj odmiany.
We wzorcu 2-gim kończy się Biernik już to na: -ę w rzeczownikach na: a, jak: (kani-a) — kani-ę (cieśl-a) — cieślę; już to na: -ą w rzeczownikach zakończonych w I-szym przypadku na: i.
Rzeczownik złożony z przymiotnika stojącego w I-szym przypadku i z rzeczownika, odmienia się w obu częściach składowych wedle właściwych im prawideł; np. I i IV przyp. Krasnystaw (miasto w Lubelskiem), ma: II p. Krasnego|stawu, III p. Krasnemu|stawowi, V p. Krasny|stawie! VI p. Krasnym|stawem, VII p. w Krasnym|stawie.
Przypadek I-szy obu liczb zastępuje się tu formami zaimka wskazującego.
Nawet formy nieosobowe: chciano, mówiono, zabito, nie są czém inném, jak starodawnym przypadkiem I-ym na rodzaj nijaki, od dawnego imiesłowu: chcian, mówion, zabił.