Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

przypadek drugi fleksja, = dopełniacz

Język: polski

Cytaty

Resztę przypadków tworzą przez dodanie of do czwartego na drugi, to do tegoż na przypadek trzeci.

Całkowita deklinacya rzeczownika ojciec tak się nam przedstawi:

W liczbie pojedyńczéj:

Przypadek 1: (kto?) ojciec

[przypadek] 2: (czyj) ojca [...].

Przyimki łatwo poznać można po tem mianowicie, że pociągają za sobą pytanie, wymagające jakiegoś przypadku, np. dążyć do ... czego (2-gi przypadek); wyruszyć przeciw ... komu (3 ci przypadek); stać przed ... kim (6-ty przypadek).

Mamy przyimki, rządzące przypadkiem II-gim, są także takie, które rządzą III-cim, IV-tym, VI-tym, albo VII-ym.

Od czego więc zależny jest ten dodatek? (od czasownika pragnąć, wymagającego dla siebie zawsze uzupełnienia czyli przedmiotu w przyp. 2-gim)

Później dopiero zaczęto coraz częściej używać w takich razach formy II-go przypadku zamiast IV-go.

Rzeczownik złożony z przymiotnika stojącego w I-szym przypadku i z rzeczownika, odmienia się w obu częściach składowych wedle właściwych im prawideł; np. I i IV przyp. Krasnystaw (miasto w Lubelskiem), ma: II p. Krasnego|stawu, III p. Krasnemu|stawowi, V p. Krasny|stawie! VI p. Krasnym|stawem, VII p. w Krasnym|stawie.

Liczebniki: pięćset, sześćset i t. d., odmieniają się wedle wzoru: pięć, z dodatkiem tylko formy: set, tj. tak: pięć-set, II-gi przypadek: pięciu-set mężów, III-ci przyp.: pięciu set mężom, itd.

Podług przymiotnika dobra" [odmieniają się]: a) nazwiska żon na owa: bratowa, królowa, Radziwiłłowa, b) nazwiska wsi i miast na — owa: Brzozowa, Kolbuszowa. [...] c) nazwy wsi i miast, będące zwykłymi przymiotnikami na — a: Biała, Dobra, Wesoła, Wyżna; (2 p.) do (2) Białej, Wyżnej; (7 p.) w Białej, źle: w Biały.

Różnica formy jest różnicą w znaczeniu: akty (actus) wiary, tragedyi, akta (actum, papiery urzędowe; w 2. p. aktów (nie akt) bez różnicy znaczenia; organy (na chórze), organa n. p. wzroku, słuchu.

Zakończenieówy (i) w 2 . przyp. l. mn. rzeczowników męskich.