terminów gramatycznych online
przypadek drugi fleksja, = dopełniacz
Cytaty
Drugi przypadek Czyj? od zaimka Kto? ma trzy rodzaje, i przypadkuje się, jak następuje.
Wielu kończą 2gi przyp. l. m. na y, np. żołnierzy, ale to jest nie potrzebny wyimek, lepiej jest więc żołnierzów.
2gi przypadek u imion rzeczy żywotnych, oprócz woł, bawół, kończy się na a.
Ale jednakże przy używaniu tego prawidła trzeba mieć wzgląd na jaśność i dobre brzmienie: dlatego chleby ma przypadek 2gi liczby mnogiej nie chleb, lecz chlebów, aby rozróżnić do przypadku 1go liczby pojedynczej.
Plato, Cycero, Kato, przyjmują w 2gim przypad. syllabę na.
Te imiona rodzaju nijakiego, które w drugim przyp. l. p, przyjmują syllaby nia albo cia , powinne bydź w I wszym przyp. pisane przez ę, dla różnicy od tych, które syllab nia albo cia nie przyjmują.
Rzecz liczona kładzie się w 2 przypadku l. m. np. jest 100 kamienic na tej ulicy, 20 koni przyprowadzono, 40 beczek zakupił i t. d. bo są rzeczownikami dopełniającemi.
II. Przypadek.
Szesnaście jest powodów główniejszych, dla których się kładzie.
- Drugi przypadek stoi na pytanie: czyj? jakiego? czyj kapelusz? odp. Brata, jakiego koloru? odp. zielonego.
Imiona zakończone w przypadku I, liczby pojedynczéj, na wszelkie spółgłoski, jako téż samogłoski: i, y, mające przypadek II, liczby pojedynczéj na: a, ia, iu, u, ego, wszystkie są rodzaju męskiego.
Przypadek 2 L. P. R. M. D. I.
Drugi przypadek odnośny do przymiotnika, który odpowiada na pytanie, kogo? czego? jakiego? czyj? czyja? czyje?; wskazujący przymioty i właściwości głównego wyrazu, można nazwać czyjwłaściwny, (genitivus) (…).
Przypadek 2gi ma u wszystkich istotników końcówkę ów.
Przypatrując się rozwojowi odmian tego oddziału dosprawianów odmiennych, dojrzeć można w większéj części, bo wiele jest ułomnych, trzy przypadki połączone, jak u istotników, piąty, zawsze ze stosunnikiem. […] Drugi [przypadek] jest ten, w którym dosprawian, obrazując sprawę, wskazuje naśladowanie istności danéj, jak na przykład wysokości, niemczyzny; przybiera stosunnik ze; nazwiéjmy go naśladującym (imitativus), będzie odmiana: z wysoka, z niemiecka.
Przypadek drugi czyjwłaściwny .... Przypadek drugi, (genetivus).
W języku polskim jest 7 przypadków, podług siedmiu pytań, które są jednakowe na każdy rodzaj i na każdą liczbę. Przypadek 1. Mianujący: Kto? co? 2. Posiadający: do, od kogo? czego? czyj? 3. Dający: Komu? czemu? 4. Ulegający: Kogo? co? 5. Wołacz albo Wołający! 6. Narzędziowy: Kim? czém? z kim? z czém? 7. Przyimkowy: w, na, o, przy, po, Kim? czém?
Dla ułatwienia przypadkowania rzeczowników, można do pytania dodawać jakiekolwiek słowo (czasownik), a do przypadku drugiego przyimki: do, od, czyj i t. p.
Rzeczowniki rodz. męz. można zarówno w 2-gim przyp. liczby mn. kończyć na y, jak i na ów; noży, talerzy, widelcy, lub nożów, talerzów, widelców, najlepiej zaś dla milszego dźwięku przeplatać. [...] Podobnież przyp. 6-ty tegoż rodz. i liczby, zamiast ami, może mieć przez skrócenie y: walczył ze strzałami, żołnierzy, orężami. Końcówka liczby mn. owie służy tylko rzeczownikom ludzkim rodzaju męzkiego.
Liczebnik zaś, półtora, np. półtora korca, półtory kwarty, ma tylko przypadek 2-gi.
I tu dla ułatwienia i lepszego zrozumienia, można dodawać słowa, a do przyp. drugiego przyimki.
Przypadek 2-gi tworzy się za pomocą przyimka de, który oznacza też to, co polskie od (od kogo?), z (czego?), (o kim?); na prz.: o livro de João — książka Jana; a vida de Christo — życie Chrystusa; [...].