Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

przypadek drugi fleksja, = dopełniacz

Język: polski

Cytaty

Przypádkują się Rzeczowniki nie przez odmianę przypadków zakończenia, ale przez odmianę przyimków: oto wzór przypádkowania. Przypádek 1. The King Król 2. of the King Króla 3. To the King Królowi 4. The King Króla 5. O! King O! Królu 6. From the King od Króla

Kiedy będzie wiele Rzeczowników należących do iednéj rzeczy położonych w przypadku drugim dość jest znak jégo raz położyć of np. He is Professor of Physick, Anatomy, Astronomy, Jest nauczycielem Medycyny, Anatomii, Astronomii.

Lecz częstokroć Anglicy [...] kładą rzeczownik, któryby się miał kłaśdź w drugim Przypadku przed tym od którégo jest rządzony, a w ten czas można uważać je niby zrosłé w jeden wyraz.

Drugi przypadek stoi 1) na pytanie: kogo? czyj? czego? jakiego? którego? [...].

Całkowita deklinacya rzeczownika ojciec tak się nam przedstawi:

W liczbie pojedyńczéj:

Przypadek 1: (kto?) ojciec

[przypadek] 2: (czyj) ojca [...].

Przyimki łatwo poznać można po tem mianowicie, że pociągają za sobą pytanie, wymagające jakiegoś przypadku, np. dążyć do ... czego (2-gi przypadek); wyruszyć przeciw ... komu (3 ci przypadek); stać przed ... kim (6-ty przypadek).

Mamy przyimki, rządzące przypadkiem II-gim, są także takie, które rządzą III-cim, IV-tym, VI-tym, albo VII-ym.

Od czego więc zależny jest ten dodatek? (od czasownika pragnąć, wymagającego dla siebie zawsze uzupełnienia czyli przedmiotu w przyp. 2-gim)

Później dopiero zaczęto coraz częściej używać w takich razach formy II-go przypadku zamiast IV-go.

Rzeczownik złożony z przymiotnika stojącego w I-szym przypadku i z rzeczownika, odmienia się w obu częściach składowych wedle właściwych im prawideł; np. I i IV przyp. Krasnystaw (miasto w Lubelskiem), ma: II p. Krasnego|stawu, III p. Krasnemu|stawowi, V p. Krasny|stawie! VI p. Krasnym|stawem, VII p. w Krasnym|stawie.

Liczebniki: pięćset, sześćset i t. d., odmieniają się wedle wzoru: pięć, z dodatkiem tylko formy: set, tj. tak: pięć-set, II-gi przypadek: pięciu-set mężów, III-ci przyp.: pięciu set mężom, itd.