terminów gramatycznych online
osnowa temat fleksyjny, słowotwórczy
Zob. temat fleksyjny
Cytaty
Oprócz piérwiastku wyróżniamy w wyrazie także jeszcze i źródłosłów czyli temat, który nazywa się także osnową. Źródłosłowem zowiemy tę część wyrazu, która, pozbawiona końcówek rodzajowych, deklinacyjnych i konjugacyjnych, tworzy stałą podstawę odmiany; np. w wyrazie: urod-a, urod-y, urod-ę, urod-ą, itd.,— urod jest właśnie źródłosłowem, tematem czyli osnową odmiany. Źródłosłów urabia się jużto z piérwiastku przez dodanie przybranek lub przyrostków, już też bywa nim niekiedy i sam piérwiastek.
Wyrazy z przyrostkami -ski, -sko, -skość, -stwo, pisać należy zawsze przez s; wyrazy z przyrostkami -ki, -ko, -ka, -kość, których osnowa kończy się na z, pisać przez z, a więc: boski, praski, francuski, męskość, zwycięstwo i t. d. lecz: wązki, grzązki, blizki, ślizki, nizki, Francuzka, wiązka, wazka.
W bezokolicznikach pisać źć, gdzie z jest w osnowie n. p. wieźć (wiozę), gryźć (gryzę), lecz wieść (wiodę), pleść, nieść.
W sprawie dzielenia wyrazów zawiera memoryał p. Karłowicza następującą uwagę: "Prawdziwie naukową podstawą dzielenia wyrazów byłoby zaniedbane dotychczas uwzględnienie w tym razie pni i osnów. Jeżeli trzeba np. przenieść cisnąć, to najracyonalniejby było oddzielić pień od przyrostków i dzielić: cis-nąć, ale nie ci-snąć; wszakże prawidła tego bezwzględnie polecać nie można, bo któżby np. chciał pisać wróc-ić, coby zbyt niezgodnem było z tradycyą".