Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

przypadek szósty fleksja, = narzędnik

Język: polski

Cytaty

Przypadek 6ty i 7my przymiotników w rodzaju nijakim ma e ściśnione, np. tém, piękném, uczoném, przyjemném, mądrém i t. d. dziełem.

Kazał [Kopczyński] 6ty przypadek przymiotników rodzaju nijakiego kończyć na ém, nie na im; kazał pisać ramie, nie ramię.

PRZYMIOTNIKI; w drugim przypadku rodzaju żeńskiego (mojéj, dobréj) mają e ściśnione, 546; 29; 99. Przypadek szósty, liczby pojedynczej, rodzaju nijakiego (mojém, smutném) 30; 100; 372.

I. Przypadek.

Trzy są główniejsze powody, dla których się kładzie. [...]

2.Słowa: nazywać się, i być, rządzą dwoma przypadkami: mianownikiem podmiotu i mianownikiem epitetu, przymiotnika, opowiednika np. ja jestem nieszczęśliwy, on się nazywa Krasicki. Częściej jednak te słowa rządzą przypadkiem 6ym: on jest nieszczęśliwym.

W tych dwóch wiérszach z pieśni IV sztuki Rymotwórczéj Dmochowskiego nie tak pięknie i pełno by się wydał 1szy jak 6sty przyp.

VI. Przypadek.

Jest 6 główniejszych powodów, dla których kładziemy przypadek 6sty.

  1. Na pytanie: kim? czém? jakim?

Szósty przypadek odpowiada na pytanie: kim? czem? jak? w jaki sposób? kiedy? którędy? Szóstym przypadkiem wyrażamy, w jaki sposób coś się działo lub dzieje, lub oznaczamy narzędzie, zapomocą którego się coś dzieje, albo miejsce, czas, przyczynę, lub skutek czynności, np. Wczoraj szliśmy szybkim krokiem. Kościół stoi dla wszystkich otworem. Wierszem pisać, trudniej jest niż prozą. Żołnierz zranił mnie mieczem. Uderzył go kijem. Naczynie napełnił wodą. Będę się starał poprawić go słowem a nie kijem. Jutro popłyniemy rzeką. Do Krakowa przyjechaliśmy koleją żelazną. Nie pójdziemy drogą, lecz lasem. Zimą i latem bawi w mieście. Widzieliśmy się wczoraj wieczorem. Pójdziemy nocą. Rozumiem, pilnością i cnotą wiele dokazać można. Niesprawiedliwością giną narody. Nieprzyjaciele złapali go żywcem. Urodził się kaleką.

VI. i VII. przypadek l. poj. w deklinacyi przym. i zaim. pisać w rodzaju męskim ym (im), w nij. em: pilnym uczniem — na tym koniu — z małem dzieckiem — w swojem dziele.

VI. przyp. l. mn. w deklinacyi przymiot. i zaim. w rodzaju męskim (tak przy osobowych jak rzeczowych) ym i (imi), a w rodzajach żeń. i nij. emi: pilnymi uczniami, siwymi końmi, okrągłymi stołami, ale: z kochanemi siostrami, wielkiemi dziełami.