Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

forma osobowa (rzeczownika)

Język: polski

Cytaty

W liczbie mnogiéj nie rozróżniamy rodzajów, lecz dwie formy, tj. formę osobową i formę rzeczową. Formę osobową mają wszystkie rzeczowniki osobowe rodzaju męskiego. Formę rzeczową mają wszystkie rzeczowniki osobowe żeńskie i nijakie, jako też wszystkie rzeczowe i zwierzęce. Niektóre rzeczowniki osobowe męskie mogą wyjątkowo także przyjąć formę rzeczową, jeżeli o nich z obojętnością, pogardą lub lekceważeniem mówimy. Forma osobowa kończy się na i i owie, u niektórych rzeczowników także na y, np. panowie, anieli, aniołowie, królowie, żacy. Rzeczowa zaś na y, ę, np. chłopy, króle, anioły.

W liczbie mnogiéj nie rozróżniamy rodzajów w przymiotnikach, lecz tylko dwie formy: formę osobową i formę rzeczową. Formę osobową kładziemy tylko przy rzeczownikach osobowo-męskich, przy wszystkich zaś innych rzeczownikach, tj. przy męskich rzeczowych, wszystkich żeńskich i nijakich kładziemy formę rzeczową, np. dobrzy panowie, waleczni żołnierzy, sprawiedliwi sędziowie, cnotliwi mężowie; lecz dobre panie, grzeczne dzieci, ładne konie, wysokie wieże, urodzajne pola.

Ze względu że formy mianownika liczby mn. na -y (przejęte z biernika) służą dziś głównie rzeczownikom, oznaczającym przedmioty nieżywotne, czyli nazwom rzeczy (lasy, domy, stoły...), a formy na -i i -owie rzeczownikom osobowym (sąsiedzi, panowie, wrogowie...), nazywamy też pierwsze formami rzeczowemi [te ogrody, domy, te anioły, Szwedy, Żydy, doktory, katy, wilki, wrogi...], drugie formami osobowemi (anieli i aniołowie, doktorzy i doktorowie, Szwedzi i Szwedowie, Tatarzy i Tatarowie, Żydzi, wilcy, kaci...).