Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

samogłoska głoska

Język: polski
Geneza: od łac. vocales
EJO 1999, 510 Definicja współczesna

Samogłoski. Głoski, dla których jedynym źródłem dźwięku są (quasi-)periodyczne drgania wiązadeł głosowych: wobec braku przeszkody w jamach nasady przy wymawianiu samogłosek ma miejsce względnie swobodny przepływ przez kanał głosowy wprawionego w drgania strumienia powietrza. Samogłoska jest więc zmodulowanym przez układ rezonatorów nasady tonem krtaniowym.

Cytaty

Samogłoska jest brzmienie, przy pewnym składzie ruchomych narządzi mownych, ale bez poruszenia takowych wyrobione w przestrzeni gęby.

W języku polskim mamy 45 głosek, a mianowicie 10 samogłosek i 35 spółgłosek.

Samogłoski są dwojakie: pierwotne a, e, i, o, u, i pochodne é ściśnione, ó ściśnione, ę, ą, y.

f) Złożone z wielu spółgłosek, mianowicie syczących, i nieporozdzielanych samogłoskami.

Rym zaś jestto podobne dwóch wierszy zakończenie, poczynające się od samogłoski, na któréj się przycisk znajduje np. skowrō̒nekdziō̒nek.

Samogłoska, jest to znak dla wyrażenia samego głosu, wyrobionego płucami, bez pomocy innego narzędzia mowy. Samogłosek mamy dziesięć: a, e, o, u, i, y; ą, ę; é, ó.

[…] Również we środku wyrazów: kona i konia, w pierwszym wyrazie n jest spółgłoską twardą, a w drugim miękką (ń), jednak się nie kreskuje, bo się znajduje przed samogłoską a […].

Samogłoski są to właściwie tony, które powstają wówczas, jeżeli powietrze z płuc przechodzi przez tchawicę i krtań, a naprężone struny głosowe wydają dźwięczne drgania; od formy zaś, jaką jama ustna przybiera, zależy wymówienie tej lub owej samogłoski; np. a, e, i, o, u, y.

Samogłoska o sposobem wymawiania zbliża się do u; samogłoska zaś e zbliża się do i.

§ 3. Wszystkie głoski w języku polskim dzielą się na samogłoski i na spółgłoski.

Samogłoski są to takie głoski, do których wymówienia wystarcza samo wydobycie głosu z piersi i większe lub mniejsze otworzenie ust. Do wymówienia ich nie potrzeba znaczniejszej pomocy żadnego narzędzia mownego: ani pomocy języka, ani warg, ani zębów.

Samogłoskami są np. a, o, ó, i i t. d.