terminów gramatycznych online
liczebnik dokładny
- Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
- O liczebniku: Czep/1871–1872
Cytaty
Liczebniki wyrażają liczbę czyli ilość osób lub rzeczy, i służą do określenia rzeczownika […]. Liczebniki dzielą się na: A. Dokładne, które ilość dokładnie oznaczają, np. Jeden Bóg jest we trzech osobach […].
Liczebniki dokładne są dziewięciorakie: I. Główne odpowiadają na pytanie ile? i oznaczają liczbę rzeczy jednego gatunku, te są: 1 jeden, 2, dwa […] itd. II. Porządkowe wskazują na porządek rzeczy po sobie następujących, np. pierwszy, pierwsza […] itd. III. Połowiczne są złożone, z rzeczownika nieodmiennego pół i z liczebnika porządkowe, np. półtrzecia, półczwarta, półpiąta. IV. Zbiorowe oznaczają zbiór osób lub rzeczy różnego rodzaju, np. dwoje źwierząt [...]. V. Gatunkowe oznaczają liczbę gatunków rzeczy i odpowiadają na pytanie: iloraki, np. Dwojaka waga i dwojaka miara to oboje obrzydłém jest Panu. VI. Wielokrotne oznaczają, ile się razy rzecz jaka powtarza, i odpowiadają na pytanie: ilekrotny, np. Na trzykrotne pytanie nic nie odpowiedział. VII. Składowe oznaczają, z ilu jednakowych części całość się składa, np. Sznur poczwórny mocniejszy jest od pojedyńczego. VIII. Rozdziałowe oznaczają, na ile części całość się rozdziela, np. W głowie Hektor myśli rozważał dwoiste. IX. Ułamkowe wyrażają części całości, np. Trzy piątych [...] reńskiego czyni 60 grajcarów.
Liczebniki dzielą się na oznaczone czyli dokładne, które szczególną ilość istot wskazują, czyli dokładnie wyrażają ilość istot […]; nieoznaczone czyli niedokładne, które w ogóle zbiór jakiś istot wskazują, czyli niedokładnie oznaczają ilość istot.