Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

liczebnik główny

Język: polski
EJP 1991, 186 Definicja współczesna

Liczebniki główne są wyrazami określającymi ilość obiektów [...].

Cytaty

Liczebniki główne są te, które służą do liczenia i odpowiadają na zapytanie: Ile? Ilu? Iloma?.

Liczebniki dzielą się na: 1. Główne. 2. Porządkowe. 3. Ułamkowe. 4. Zbiorowe. 5. Stosunkowe.

Do liczebników głównych należą także wyrazy oznaczające liczbę tylko ogólnie. Takiemi liczebnikami są: Wiele, ile, tyle, kilka, kilkadziesiąt, mało, trocha.

Liczebniki oznaczone dzielą się jeszcze ze względu na ich znaczenie na: a) piérwotne czyli główne (kardynalne), dla tego tak nazwane, iż się z nich inne urabiają, te odpowiadają na pytanie ile? […]; b) porządkowe, wskazujące porządek rzeczy po sobie następujących [...]; c) mnożne albo spółkowe, znaczące ilość rzeczy jednego gatunku, do całości innéj rzeczy należących czyli w niéj powtórzonych [...]; d) społeczne, oznaczające społeczeństwo z wyrażoną liczbą istot [...].

Liczebniki właściwe czyli główne są te, które odpowiadają na pytanie: ile? są zaś następujące: jeden, jedna, jedno; dwaj, dwa, dwie; obaj, oba, obie; obydwaj, obydwa, obydwie; trzej, trzy; czterej, cztery; pięć, sześć, siedm, ośm, dziewięć, dziesięć, jedenaście, dwanaście, trzynaście, czternaście, szesnaście itd. dwadzieścia, dwadzieścia jeden, dwadzieścia trzy itd. trzydzieści, czterdzieści, pięćdziesiąt, sześćdziesiąt, siedmdziesiąt, ośmdziesiąt, dziewięćdziesiąt, sto, sto jeden, sto dwa, sto dziesięć, sto dwadzieścia, dwieście, trzysta, czterysta, pięćset, sześćset, siedemset, ośmset, dziewięćset, tysiąc, tysiąc jeden, tysiąc dwa, tysiąc dziesięć, tysiąc sto, dwa tysiące, milion itd. Do liczebników głównych należą jeszcze liczebniki zbiorowe, które także odpowiadają na pytanie: ile?

Liczebniki główne (numeraes cardinaes) są: 1 um jeden, uma jedna; 2 dois (niektórzy piszą dous) dwaj, dwa, duas dwie; 3 tres trzy; 4 quatro, 5 cinco, 6 seis, 7 sete, 8 oito, 9 nove, 10 dez, 11 onze [...].