Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

liczebnik główny

Język: polski
EJP 1991, 186 Definicja współczesna

Liczebniki główne są wyrazami określającymi ilość obiektów [...].

Cytaty

Liczebniki główne są te, które służą do liczenia i odpowiadają na zapytanie: Ile? Ilu? Iloma?.

Liczebniki dzielą się na: 1. Główne. 2. Porządkowe. 3. Ułamkowe. 4. Zbiorowe. 5. Stosunkowe.

Do liczebników głównych należą także wyrazy oznaczające liczbę tylko ogólnie. Takiemi liczebnikami są: Wiele, ile, tyle, kilka, kilkadziesiąt, mało, trocha.

Liczebniki [...] główne czyli piérwotne, to jest te, które od innych nie pochodzą, te są: jeden, dwa, trzy [...].

[…] Wyrazy jeden, dva, tri, ztyry, pęć itd. nazywamy liczebnikami głównemi.

[...] Liczebniki składowe oznaczają, z jilu części jednorodnych rzecz się jaká składá; [...] , i te się urábiają od liczebników głównych, mających formę przymiotnikową, jakiemi są: jeden, dva [...], od liczebników zaś głównych mających formę rzeczownikową, jako to: pęć [...] nie urábiają się żádne liczebniki składowe [...].

Liczebniki są [...]: pierwotne czyli główne, od których inne pochodzą.

Liczebniki oznaczone dzielą się jeszcze ze względu na ich znaczenie na: a) piérwotne czyli główne (kardynalne), dla tego tak nazwane, iż się z nich inne urabiają, te odpowiadają na pytanie ile? […]; b) porządkowe, wskazujące porządek rzeczy po sobie następujących [...]; c) mnożne albo spółkowe, znaczące ilość rzeczy jednego gatunku, do całości innéj rzeczy należących czyli w niéj powtórzonych [...]; d) społeczne, oznaczające społeczeństwo z wyrażoną liczbą istot [...].

Liczebniki właściwe czyli główne są te, które odpowiadają na pytanie: ile? są zaś następujące: jeden, jedna, jedno; dwaj, dwa, dwie; obaj, oba, obie; obydwaj, obydwa, obydwie; trzej, trzy; czterej, cztery; pięć, sześć, siedm, ośm, dziewięć, dziesięć, jedenaście, dwanaście, trzynaście, czternaście, szesnaście itd. dwadzieścia, dwadzieścia jeden, dwadzieścia trzy itd. trzydzieści, czterdzieści, pięćdziesiąt, sześćdziesiąt, siedmdziesiąt, ośmdziesiąt, dziewięćdziesiąt, sto, sto jeden, sto dwa, sto dziesięć, sto dwadzieścia, dwieście, trzysta, czterysta, pięćset, sześćset, siedemset, ośmset, dziewięćset, tysiąc, tysiąc jeden, tysiąc dwa, tysiąc dziesięć, tysiąc sto, dwa tysiące, milion itd. Do liczebników głównych należą jeszcze liczebniki zbiorowe, które także odpowiadają na pytanie: ile?

Liczebnik dzieli się na ilościowy, czyli główny i porządkowy [...] Liczebnik główny oznacza ilość przedmiotów i odpowiada na pytanie: ile, wiele? [...] Liczebnik porządkowy oznacza porządek, w jakim rzeczy po sobie następują, i odpowiada na pytanie: który-a-e?

Liczebniki: jeden, dwa, trzy, cztery... sto... tysiąc... milion... nazywamy głównemi, — głównemi dlatego, że one najwłaściwiéj przedstawiają, istotę liczebnika i że od nich dopiero wszystkie inne mniej więcej pochodzą. Używamy ich zwykle na pytanie: ile?

Liczebniki, inaczej liczbowniki, wyrażają bądź ilość czyli liczbę przedmiotów, jak: "jeden" tydzień, dwa dni, dwie godziny, trzy domy, dziesięć korcy, czterdzieści tomów, i t. p. i te nazywamy liczebnikami głównemi.

Liczebniki główne (numeraes cardinaes) są: 1 um jeden, uma jedna; 2 dois (niektórzy piszą dous) dwaj, dwa, duas dwie; 3 tres trzy; 4 quatro, 5 cinco, 6 seis, 7 sete, 8 oito, 9 nove, 10 dez, 11 onze [...].

§ 76. II. Liczebniki główne. Liczebniki, któremi oznaczamy liczbę osób lub rzeczy, a któremi odpowiadamy na pytanie „ile?“ — nazywają się główne.

Liczebniki porządkowe i ilościowe (główne, ułamkowe, zbiorowe, wielorakie, mnożne) oznaczone i nieoznaczone.

Ze względu na znaczenie dzielimy liczebniki na: 1. porządkowe (pierwszy, wtóry, setny...), 2. ilościowe, z pośród których wyróżniamy: a) główne (pięć, dziesięć...), b) ułamkowe (pół, półtora, półtrzeci...), c) zbiorowe (czworo, dzisięcioro...), d) wielorakie (dwojaki, trojaki...), e) mnożne (podwójny, potrójny), 3. oznaczone (dziesięć, ośmnaście...), 4. nieoznaczone (mało, wiele, kilka...).

Liczebniki (numeraes).

Są to słowa, któremi oznaczamy liczbę osób lub rzeczy. Dzielą się w portugalskim języku na: Główne (cardinaes):

um, uma - jeden, no, na

dois, duas - dwaj, dwa, dwie

Główne, p. liczebniki; p. zdanie B III.

Liczebniki (numeralia) ★oznaczone i ★nieoznaczone: a)porządkowe (ordinalia), b)ilościowe: 1) ★główne (cardinalia), 2) ★ułamkowe, 3) ★zbiorowe, 4) ★mnożne, 5) ★wielorakie.

Liczebnik główny, np. pięć godzin, dziesięć dni, sto dwadzieścia sześć lat, dwudziestu chłopców, obie kobiety.