Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

czasownik przedmiotowy

Język: polski
Dział: Składnia (współcześnie)

Cytaty

Ze względu na znaczenie dzielą się czasowniki na: 1. Przedmiotowe, które wyrażają działanie podmiotu przechodzące na przedmiot w 4ym lub 2im p. będący, dlatego nazywamy je także przechodniemi (transitiva), np.. Bóg nagradza cnoty, a karze występki [...].

A. Rząd czasowników. [...] Czasowniki przedmiotowe wymagają po sobie jednego lub dwóch przypadków zależnych (casus obliqui: 2gi. 3ci, 4ty, 6ty, 7my p.). Te czasowniki, które wymagają po sobie 4go lub 2go p. nazywają się przechodniemi, a słowo w jednym z tych przypadków położone, nazywa się przedmiotem [...].

Dopełnieniem nazywa się dodatek, przynależny czasownikom przedmiotowym, rzeczownikom słownym, pochodzącym od takich czasowników, oraz przymiotnikom względnym, a przynależny im z konieczności czyli z samej natury czynności lub przymiotu, przez nie wyrażonego.

Czasowniki przedmiotowe zaś wyrażają taką czynność podmiotu, która w samym podmiocie zamykać się nie może, lecz w skutkach swych objawia się zawsze w jakimsiś przedmiocie zewnętrznym. Np. czynność chwalenia wymaga przedmiotu zewnętrznego, który się chwali, a bez tego przedmiotu czynność ta wcale istnieć nie może [...]. A więc: chwalić, unikać, pomagać, myśleć, litować się—są to słowa przedmiotowe; a wyraz, oznaczający przedmiot, w którym się objawia czynność przez nie wyrażona, nazywa się dopełnieniem tych czasowników.

Powiązane terminy