Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

liczebnik zbiorowy

Język: polski
EJP 1991, 187 Definicja współczesna

Liczebniki zbiorowe, podobnie jak główne, wskazują na ilość obiektów.

Cytaty

Liczebniki dzielą się na: 1. Główne. 2. Porządkowe. 3. Ułamkowe. 4. Zbiorowe. 5. Stosunkowe.

Liczebniki zbiorowe są: Dwójka, trójka, czwórka, piątka, szóstka, siódemka, ósemka, dziewiątka, dziesiątka [...]. Te liczebniki mają spadkowanie rzeczowników, wymagają zatém drugiego spadku rzeczowników obok będących.

Do liczebników zbiorowych można także policzyć rzeczowniki, które oznaczają pewną ilość przedmiotów. Takiemi rzeczownikami są: Tuzin, cetnar […].

Tak oznaczone jak i nieoznaczone liczebniki ze względu na ich znaczenie są: a) zbiorowe, oznaczające zbiór istot jednego gatunku, ale różnego rodzaju pod względem gramatycznym, t.j. jedne męzkie a drugie żeńskiego rodzaju […]; b) ilorakie czyli gatunkowe, wskazujące liczbę gatunków jakiéj istoty, na pytanie iloraki? wieloraki? [...]; c) wielokrotne czyli częstotliwe, oznaczające powtarzanie rzeczy i czynności, na pytanie ilokrotny? [...]; d) podziałowe, oznaczające równy podział istot [...].

W dawnej polszczyźnie były liczebniki zbiorowe: dwój, dwoja, dwoje, obój, oboja, oboje; trój, troja, troje; czwór (i czwory), czwora, czworo, i t. d. [...] Z tych form dawnych w dzisiejszym języku pozostały tylko formy rodzaju nijakiego: dwoje, oboje troje, czworo, pięcioro i t. d., które używają się jako rzeczowniki rodzaju nijakiego i wymagają po sobie rzeczownika w dopełniaczu.

Liczebniki (numeralia) ★oznaczone i ★nieoznaczone: a)porządkowe (ordinalia), b)ilościowe: 1) ★główne (cardinalia), 2) ★ułamkowe, 3) ★zbiorowe, 4) ★mnożne, 5) ★wielorakie.

Zbiorowe, p. liczebniki; p. rzeczowniki.