Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

liczba podwójna

Język: polski
EJP 1991, 185 Definicja współczesna

Liczba podwójna (dualis) to specjalna, dziś nie znana, kategoria gramatyczna, dzięki której rzeczownik przybierał odrębną formę, jeśli trzeba było wyrazić, że mamy do czynienia z dwoma osobami lub przedmiotami.

Cytaty

[…] Rzeczownik oznaczá albo jednę rzecz, osobę lub jakąkolwiek jistotę, albo dwie, albo więcéj niżli dwie jistoty; stąd téż mámy w skłánianiu trzy liczby gramatyczne, t. j. pojedyńczą, podwójną i mnogą, które się zwykle odróżniają końcówkami przyczepianemi do temátu [...].

[...] Wszelkie przez prof. Boppa zajimkowe a-piérwiástki, są to spójki, s przed których w przeddziejowéj dobie sanskrytu zesunięto albo odrzucono spółgłoskę piérwiástkową bez zmiany znaczenia zajimka. Która zaś spółgłoska piérwiástkowa z násłowiá zajimka zesuniętą została, nie trudno jest wyśledzić nawet w sanskrycie. I tak ze sanskryckiego mianownika liczby pojedyńczéj zajimka osoby 1éj aham zamiást asam zesunięto w całéj liczbie mnogiéj i podwójnéj już w przeddziejowéj dobie spółgłoskę piérwiástkową m, którá jest piérwiástkiem i głównym znamieniem osoby 1éj czyli mówiącéj [...].

Oprócz tego, w dawnéj polszczyźnie, używano także liczby podwójnej na oznaczenie rzeczy parzystych jak: oko, ucho, ręka, itp. Obecnie, liczba ta używa się tylko w owych trzech rzeczownikach (oko, ucho, ręka),— o czém pomówi się na końcu odmian rzeczownikowych.

L. poj. L . mn. L. podwójna