Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

słowo nijakie

Język: polski

Cytaty

Co do znaczenia słowa są: [...] 3) Nijakie, które wyrażają prosty stan rzeczy jakiéj, bez żadnego względu na drugą np. słońce świéci, rolnik stoi.

Czwarty przypadek stoi na pytanie kogo? co? […] 6) po niektórych słowach nijakich za czynne wziętych, np. przebiegł całą Polskę […].

5.Po słowach nijakich wziętych za czynne, używamy 4go przypadku np. noc przespał całą, przeszedł rzekę.

Słowa nijakie zowią się te, które nie są ani czynne, ani bierne, to jest takie, które oznaczają stan rzeczy saméj dla siebie uważany, bez żadnego względu na rzecz inną [...] te słowa nie mają nigdy przy sobie ani wyraźnego, ani domyślnego przypadku IV, bez przyimka, np. jestem człowiek, lub jestem człowiekiem.

Krótka różnica tych trzech gatunków słów' jest taka: że słowa czynne wyrażają wzgląd czyniącego do biorącego, np. słońce oświeca ziemię. Słowa bierne wyrażają wzgląd biorącego do czyniącego, np. ziemia jest oświecona od słońca; słowa nijakie nie wyrażają żadnego względu na rzecz inną, np. słońce świéci.

Słowo wyraża czynność lub stan pewnej osoby lub rzeczy; np. czytam, niesiesz, strzeże, płynie, rośnie, leży, i t. d. Stąd dwa główne działy słów: 1) słowa wyrażające czynność, jak np. czytać, nieść, [...] i te nazywamy czynnemi, 2) słowa wyrażające stan istoty jakiej, jak np. rosnąć, stać, siedzieć, leżeć, spać, odpoczywać, świecić, schnąć, więdnąć, gasnąć, i t. p. i te noszą nazwę słów nijakich.