terminów gramatycznych online
słowo nijakie
Cytaty
O Słowie. Anglicy mają słowa czynné, biérné, nijakié i zaimkowé, te zaś osobisté abo nieosobisté, foremné abo nieforemné.
Mamy w naszym języku trzy słowa bytu: 1) być jest rzeczowné, 2) istniéć jest nijakié, 3) sstać się jest bierné.
Podział słów jest rozmaity stosownie do ich znaczenia, i tak [...].
c) Trzecie nie oznaczają żadnégo działania na drugie przedmioty, tylko prosty stan bytu, lub działania niespływającégo na nie np. Piotr spał, Jan stał, baran beczał, ja chciałem itp. i te słowa zowią się nijakiemi.
[...] Lecz są czynności i działaniá jistót wyráżane słowami, które nie przechodzą wprost na jinne przedmioty [...]. Słowa wyráżające takowe działania nazywámy nieprzechodnemi (intransitiva); takiemi są powyższe słowa [...] i tym podobne, które zaliczają niektórzy gramatycy do słów nijakich. [...] Lecz ściśle rzecz biorąc, słowa nijakie oznaczają stán jistoty jakiéj [...]. Názwa ta słowo nijakie (verbum neutrum) powstała w dziedzinie gramatyki łacińskiego języka, w którym każde słowo czynne przechodne má odpowiednią sobie formę bierną [...].
[...] Spółgłoska j nie tylko w sanskrycie i w słowiańskiéj mowie, a w szczególności w języku starosłowiańskim i polskim, ale także w języku gockim, [...] jest pogłosem po większéj części nadającym słowu znaczenie przechodnie. I tak gockie nisan (być zbaɣonym), w czasie przeszłym nas (ocáláł) jest słowo nijakie [...].
[…] Pogłosem e-jat urabiają się od piérwotników jimionowych słowa nijakie tak zwane poczynające (verba inchoativa) i to niedokonane, jako to: od ból boleję […].
Słowo wyraża czynność lub stan pewnej osoby lub rzeczy; np. czytam, niesiesz, strzeże, płynie, rośnie, leży, i t. d. Stąd dwa główne działy słów: 1) słowa wyrażające czynność, jak np. czytać, nieść, [...] i te nazywamy czynnemi, 2) słowa wyrażające stan istoty jakiej, jak np. rosnąć, stać, siedzieć, leżeć, spać, odpoczywać, świecić, schnąć, więdnąć, gasnąć, i t. p. i te noszą nazwę słów nijakich.